بخش مسابقه معماری در پنجمین فســتیوال معمار شــیراز

معماری در فضای پسماند

▪️مقدمه
فضاهای پسماند شهری قطعاتی از بافت پیشین شهر هستند که بدون برنامه میان محیط ساخته باقی می‌مانند، تکه‌های جامانده از آنچه “نوسازی شهری” می‌نامیم؛ محصولات جانبی توسعه زیرساخت‌های ترافیکی، حمل و نقل و سایت‌های صنعتی. آنچه جین جیکوبز “خلاء مرزی”، و راجر ترانسیک “ضدفضای شهری” یا “فضای گمشده” می‌نامند؛ پسماند بی‌شکلی از فضا در محل برخورد بزرگراه ها، باریکه‌ای از فضا در مرز یک مجتمع بزرگ، سایت‌های رها شده‌ی ریل‌های راه آهن، محوطه‌ای متروک باقی مانده از ساختمانی سوخته و …
کانسپت فضای پسماند متضمن این نکته است که هر مدلی از “نوسازی شهری معاصر” دربرگیرنده عنصری از تخریب است. تولید انبوه هرگونه زیرساخت یا فضا در شهر معاصر حاصل مسابقه‌ی تخریب فضاهای پیشین است. چنین مدلی از تخریب به واسطه کشاکشی که با موجودیت گذشته‌ی خود پیدا می‌کند، در هر حال ردپایی از ساختار اصلی به جا خواهد گذاشت، ردپایی از مقاومت قطعاتی که یا خیلی سرسخت یا خیلی حاشیه‌ای هستند.
در تئوری، فضاهای پسماند بخشی از فضای رسمی شهری محسوب نمی‌شوند. فضاهای پسماند متضمن فرصت‌هایی برای عقب نشستن از کنترل رسمی و غیررسمی فضاهای شهری و تبدیل شدن به مناطقی کمتر رصد شده هستند. این فضاهای بی‌شکل در حیطه‌ای خارج از دامنه‌ی رسمی طراحی فضا قرار می‌گیرند، چرا که نتیجه‌ی مستقیم روند طراحی نبوده، بلکه بیشتر عواقب یا آسیب‌های جانبی روند برنامه ریزی و ساخت هستند.

▪️موضوع مسابقه
فضاهای پسماند شهری می‌توانند به مثابه کاتالیزوری جهت دگردیسی حیطه‌های خاکستری عمل کنند. این فضاها می‌توانند به دوختن مجدد رشته‌هایی از بافت شهر بپردازند که در روند نوسازی شهری دچار انقطاع شده‌اند. مداخلات طراحی در فضای پسماند می‌تواند به تعریف مجدد زیست شهری در خلاء‌های مرزی بینجامد.
معماری چگونه می‌تواند به بازتعریف وضعیت پسماندی فضا بپردازد؟ چه سناریوهای آلترناتیوی را می‌توان در این ساختارهای بازمانده متصور شد؟ چگونه می‌توان برداشت سوژه از فضای شهر را کلیشه زدایی کرد؟ امکان معماری در فضای پسماند چگونه می‌تواند در برابر جریان غالب توسعه/تخریب شهر معاصر مقاومت کند؟

▪️سایت
میدان احسان در مرکز یکی از متراکم‌ترین و پرترددترین مناطق بخش شمال غرب شیراز واقع شده که از یک سو نیز به شهرک سازی‌های متأخر مرزهای شمال غرب شیراز متصل می‌گردد. میدان احسان در لبه‌ی کوهپایه دراک قرار گرفته که سابقاً با باغ‌های انگور پوشیده شده و پذیرای بازارچه‌های فصلی بود. این منطقه از گذشته نقطه‌ای جهت شروع مسیر کوهنوردی دراک جهت علاقه مندان نیز بوده است. فعالیت طیف متنوعی از کاربری‌های شهری در اطراف، جریانی زنده و پویا از زیست شهری را تا ساعات پایانی شب ایجاد نموده است. در جریان یک برنامه نوسازی شهری از حدود دو دهه پیش، این کوهپایه به بستر ساخت و سازی پرتراکم تبدیل شد و پلی روگذر فضای میدان را قطع کرده، جریان آزاد زندگی شهری و منظر کوه دراک را مختل نمود. حاصل این پروژه، باقی ماندن یک فضای پسماند بزرگ در زیر پل بود که در حال حاضر به عنوان پارکینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در عین نقش مخربی که ساخت پل در تخریب ساختار فضا داشته، گونه‌ای از میدانی پنهان و سرپوشیده در این فضا ایجاد شده که می‌تواند پذیرای روایت‌های گوناگونی از زیست شهری باشد. چالش این مسابقه بازبینی و تصویر کردن سناریوهایی آلترناتیو در این قطعه فضای پسماند شهری می‌باشد. شرکت کنندگان در انتخاب برنامه‌ی فضایی و روش مداخله آزاد هستند. این مسابقه از راه حل‌هایی نو و خلاقانه جهت احیاء و تصاحب مجدد این فضا به نفع شهر استقبال می‌کند.

▪️ساختار مسابقه
مسابقه در دو مرحله برگزار خواهد شد؛ لیست کوتاه راه یافتگان به مرحله‌ی دوم پروژه‌های خود را در جلسه‌ای عمومی در حضور داوران مسابقه در طی فستیوال ارائه خواهند نمود. پس از اعلام لیست کوتاه مسابقه، مدارک لازم و برنامه‌ی زمانی و مکان ارائه آثار در اختیار برگزیدگان قرار خواهد گرفت.

▪️معیارهای داوری
– نوآوری در مدل مواجهه با پرسش طراحی.
– اصالت، جسارت و خلاقیت در نوع پاسخدهی به مسئله.
– تبیین عاملیت اجتماعی، فضایی و محیطی طرح.
– شفافیت و نوآوری در بیان پروسه‌ی طراحی.
– تبیین دقیق مدل مواجهه با فضا، متریال و تکنیک.
– ترسیم بینشی متفاوت از سناریوهای ممکن در آینده.

▪️تقویم مسابقه
🔹اعلان رسمی مسابقه: ۷ اسفند ۱۴۰۲
🔹آخرین مهلت ثبت نام: ۲۵ اسفند ۱۴۰۲
🔹آخرین مهلت ارسال آثار: ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳
🔹جلسه داوری مرحله اول: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
🔹اعلام لیست کوتاه: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳
🔹ارائه پروژه‌های برگزیده/داوری نهایی: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
🔹آیین اعلام نتایج: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳

▪️صلاحیت شرکت در مسابقه
تمامی افراد، تیم‌ها و دفاتر طراحی فعال در حوزه‌ی معماری، هنر، منظر و طراحی شهری می‌توانند در این مسابقه شرکت کنند.

▪️ثبت نام
تمامی شرکت کنندگان می‌بایست در سایت فستیوال معمار شیراز (www.memarshiraz.ir) در قسمت مسابقه ثبت نام و فرم ثبت نام را تکمیل نمایند. پس از ثبت نام، هر شرکت کننده یک کد ثبت نام دریافت خواهد کرد. آخرین مهلت ثبت نام در مسابقه ۲۵ اسفند ۱۴۰۲ می‌باشد.
پس از اتمام مراحل ثبت نام، نقشه‌ها و عکس‌های هوایی، پلان‌ها، تصاویر وضع موجود و مدل سه بعدی سایت طراحی از وب‌سایت معمار شیراز قابل دانلود خواهد بود: www.memarshiraz.ir

▪️آیین نامه و شرایط اختصاصی مسابقه:
۱. شرکت در این مسابقه برای عموم آزاد و رایگان است.
۲. مسابقه حاضر در دو مرحله برگزار می‌گردد.
۳. رعایت حقوق معنوی و مادی آثار بر اساس «قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان» مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۴۸ برای شرکت کنندگان و تمامی ارکان مسابقه لازم الاجراست.
۴. برگزارکننده مجاز است طرحها، آثار و مستندات رسیده را پس از اتمام مسابقه با حفظ و رعایت مالکیت معنوی شرکت کنندگان به نحو مقتضی و با ذکر مشخصات صاحب طرح و اثر و به شیوه‌ای که صلاح بداند منتشر نموده و یا به نمایش بگذارد.
۵. در مورد افراد حقیقی که بصورت گروهی در مسابقه شرکت خواهند نمود، برگزارکننده تنها فردی را که با عنوان سر گروه ثبت نام می‌کند، جهت انجام مراحل مسابقه، مکاتبات، اعطاء جایزه و سایر مسئولیت‌ها به رسمیت می‌شناسد. تکمیل فرم ثبت نام گروهی و تکمیل اطلاعات و امضاء اعضاء گروه الزامی می‌باشد.
۶. شرکت کنندگانی که به صورت فردی در مسابقه شرکت می‌کنند، فرم ثبت نام فردی و در خصوص افراد حقیقی که به صورت گروهی در مسابقه شرکت می‌کنند، فرم ثبت نام گروهی و اشخاص حقوقی نیز فرم حقوقی را می‌بایست تکمیل و امضا نمایند. یک نسخه بصورت مکتوب و فیزیکی همراه با امضای شرکت کنندگان و یک نسخه ذخیره شده بر روی CD یا DVD تهیه شود.
۷. طرح‌ها و آثار ارائه شده، پس از پایان مراحل مسابقه مسترد نخواهد شد.
۸. ارسال اثر توسط شرکت کنندگان به منزله اعلام مالکیت اثر است؛ در صورت اثبات عدم صحت این موضوع و یا تقلید عینی در طرح، ضمن رسانه‌ای شدن آن، شرکت کننده مورد نظر از مراحل مسابقه حذف شده و به مراجع قضایی معرفی خواهد شد و در صورت اخذ جایزه، الزام به عودت آن خواهد داشت و ملزم به پرداخت خسارات وارده می‌باشد. تشخیص اصالت اثر با هیأت محترم داوران است.
۹. به آثاری که پس از مهلت مقرر به دبیرخانه مسابقه ارسال شود به هیچ وجه ترتیب اثر داده نخواهد شد.
۱۰. بر روی شیت‌ها هیچگونه کد، شناسه، نام، مشخصات، لوگو و امثالهم از سوی شرکت کننده نباید درج شود.
۱۱. شرکت کنندگان بایستی لغایت آخرین زمان ارسال آثار، مدارک خواسته شده را از طریق وب سایت اعلام شده ارسال نمایند.
۱۲. برگزارکننده در قبال تأخیر در ارسال و مشکلات و ناخوانایی آثار مسئولیتی ندارد.
۱۳. در صورت شکایت احتمالی از مسابقه، تا یک هفته پس از اعلام نتایج، شرکت کنندگان می‌توانند به دبیرخانه نظارت بر مسابقات معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی مراجعه نمایند.
۱۴. تصمیم گیری در مورد مسائل پیش بینی نشده برعهده برگزارکننده بوده و متعاقباً به اطلاع عموم خواهد رسید.
۱۵. بر طبق ماده ۳-۵ ضوابط عمومی برگزاری مسابقات طی دستورالعمل اجرایی دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی، برگزار کننده و کارفرما میبایست زمینه‌های استقلال نظر داوران را فراهم نمایند و اجازه اعمال نظر در داوری و ایجاد شرایط و محدودیت برای داوران را ندارند. بر این اساس داوران مستقل از برگزارگننده هستند. لذا با تصریح این ماده اعلام و تاکید میدارد هیات محترم داوران در قضاوت و رتبه بندی آثار کاملا مستقل هستند.
۱۶. شرکت در مسابقه و ارسال اثر به منزله قبول مقررات و شرایط اختصاصی مسابقه است.

▪️مدارک لازم جهت شرکت در مسابقه
🔸مرحله اول
شرکت کنندگان موظفند مدارک زیر را در قالب یک فایل Zip با حجم حداکثر ۳۰ مگابایت با نام کد ثبت نام دریافتی تا تاریخ ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ به وب سایت دبیرخانه مسابقه ارسال نمایند.
۱. یک شیت عمودی با فرمت PDF در سایز ۱۵۰*۹۰cm حاوی تمامی مدارک لازم جهت ارائه پروژه شامل شرح پروژه، ترسیمات، دیاگرام‌ها و تصاویر سه بعدی. رزولوشن شیت باید ۳۰۰dpi بوده و کد ثبت نام شرکت کننده با فونت ۱۸ pt در گوشه بالا سمت چپ نوشته شود.
هرگونه اشاره به نام دفتر و طراحان پروژه در شیت منجر به حذف شرکت کننده خواهد شد.
۲. یک فایل DOC حاوی شرح پروژه و ایده‌ی طرح (حداکثر ۲۵۰ کلمه) به دو زبان فارسی و انگلیسی.
– پروژه خود را از طریق وب سایت فستیوال معمار شیراز بخش مسابقه آپلود نمایید: www.memarshiraz.ir
*نکته: تمامی فایل‌ها باید با کد ثبت نام نام گذاری شوند.
🔸مرحله دوم
راه یافتگان به لیست کوتاه مرحله‌ی دوم در جلسه‌ای حضوری در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ به ارائه و دفاع از پروژه‌های خود خواهند پرداخت. شرکت کنندگان مجاز به اعمال تغییرات در طراحی در مدارک مرحله‌ی دوم نخواهند بود.

▪️هیئت داوران (به ترتیب حروف الفبا)
امیرحسین اشعری
محمود امیدبخش
محمد خاوریان
محمد عرب
مینا سعادت فرد
محمدرضا قدوسی
محسن مریزاد

▪️جوائز
رتبه اول: ۷۰ میلیون تومان
رتبه دوم: ۵۰ میلیون تومان
رتبه سوم: ۳۰ میلیون تومان

▪️تاریخ و محل برگزاری آیین اعلام نتایج
آیین ارائه در روز ۲۶ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ و اعلام نتایج و اهدای جوایز در روز ۲۸ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ طی فستیوال معمار شیراز در مجموعه هنر شهرآفتاب در شهر شیراز برگزار خواهد شد. شایان ذکر است نمایشگاهی از آثار برگزیده‌ی ارسالی به دبیرخانه مسابقه به انتخاب کمیته علمی و هنری فستیوال معمار شیراز در همان مکان از ۲۶ تا ۲۸ اردیبهشت برگزارخواهد بود.

تهیه و تنظیم: معمارنیوز
پوستر مسابقه
بوکلت: مسابقه معماری در پنجمین فســتیوال معمار شــیراز
لینک مرتبط: www.memarshiraz.ir
منبع خبر: www.MemarNews.com
مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.