نگاهی به پروژه آکوراک؛خانه کوچک، زندگی بزرگ | اثری از استودیو طراحی پراگماتیکا |

چهارشنبه, آبان 10, 1402, 12:01
اخبار معماری, پروژه
ثبت نظر

کانسپت و توضیحات به بیان معمار طرح – آکوراک تلاش می کند تا با ارائه آلترناتیوی زمینه گرا و انتقادی از مسکن پرتراکم، با بهره گیری از استراتژی توده گذاری به صورت یک کل یکپارچه نفوذپذیر و تعریف مشاعات فعالِ پیوسته، در کنار واحد های مسکونی با درجه انعطاف بالا، علاوه بر ارائه کیفیت های فضایی قابل اعتنا در عرصه سکونت، توسعه را در ذیل توجه به مفهوم فردیت تسهیل و تسریع کند.

خوانش وضعیت جغرافیایی/تاریخی تهران در سال ۲۰۲۲ بیانگر شرایط ناپایدار در لایه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
از یک سو به دلیل عدم رعایت حداقل استانداردهای کمی و کیفی و عدم توسعه متوازن سطوح زیرساختی، وضعیت به شکل نامطلوب و ناکارآمد پیش می رود و از سوی دیگر به وضعیتی غیرقابل پیش بینی و نامطمئنی که در آستانه دگرگونی است، تبدیل شده است. در این میان، با توجه به تغییرات سریع در پارادایم های جهانی و محلی، توسعه امری اجتناب ناپذیر است؛ تحولی در شرایط ناپایدار که خود می تواند این وضعیت را تشدید کند. تفسیر حاصل از فرمول بندی این مشاهدات مسئله را به گونه ای مطرح می کند که راه حل، اتخاذ نگرش میانجی است. راه حلی که هر رویکرد رادیکالی را نقد می کند و خود را موضعی زمینه ای/ انتقادی و فعال نشان می دهد.
از سوی دیگر، در بررسی مسکن های متراکم به عنوان بخشی از موضوع سکونت، «فردیت» به عنوان عاملیت فرد مطرح می شود. در این تعریف، «فردیت» با بررسی مفهوم مرز به عنوان یک موضوع ذهنی بین لایه های فردی (حوزه خصوصی) و اجتماعی (حوزه عمومی) تفسیر می شود. بهینه سازی قلمرو مسکونی خصوصی و حداکثر سازگاری با موقعیت های مختلف، مطالعه مناطق مسکونی پراکنده و منفرد است. همچنین توجه به زندگی اجتماعی در عرصه های عمومی/نیمه عمومی مفهوم سکونت، فردیت را به کنش های فضایی در لایه اجتماعی آن سوق می دهد. بازیابی فضای روزمره و تصاحب خلاقانه فضا مهمترین بخش تبیین این نگرش است. از این منظر، ری (به عنوان بستر منتخب برای برنامه ریزی ساخت مجتمع مسکونی) با توجه به مفهوم توسعه مورد بررسی قرار می گیرد.

ری از نظر تاریخی و جغرافیایی همواره با مفهوم توسعه همراه بوده است. ری به عنوان قطب جنوبی توسعه تهران در مقابل شمیران و تجریش (قطب شمالی توسعه تهران)، یکی از عوامل کلیدی توسعه شهری تهران محسوب می شود. توسعه و گسترش هسته میانی تهران (حتی قبل از زمان ارگ طهماسبی) با توجه به مرزهای گسترش آن، به مرز ناصری و خیابان های پهلوی رسیده است. امروزه تهران به دنبال توسعه و گسترش (به دلیل مرزهای طولی خود یعنی شمیران و ری) در راستای عرضی است. این امر نشان می دهد که ری، بر خلاف حد اشباع شمالی آن، شمیران، با چالش برقراری تعادل و بازپس گیری ظرفیت های تاریخی/فضایی، متناسب با سیاست های کلان سرزمینی و شهری، مواجه است. ری در حال بازتعریف چشم انداز توسعه و تلاش برای ارائه چشم اندازی از بازسازی است که آن را در چارچوب توسعه قرار دهد.
بر اساس این رویکرد، تعریف مسئله بر اساس مطالعه موقعیت و موضوع، مستلزم ارائه راهکار در جهت توسعه است. راه حلی که ذاتش همراه با ارائه جایگزین، تسهیل کننده و کاتالیزور توسعه است؛ جایگزینی برای مسکن اجتماعی در ری در سال ۱۴۰۱. بر اساس این گفتمان، مجتمع مسکونی آکوراک در سه سطح کلان (مجتمع مسکونی)، متوسط (فضاهای عمومی) و خرد (واحدهای مسکونی) تعریف شده است. در سطح کلان، با مطالعه مورفولوژی غالب مجتمع های مسکونی در بافت بلافصل و بررسی تراکم ساختمان، آکوراک سعی می کند جایگزینی را برای بارگذاری انبوه و دانه بندی در پیکربندی فضایی زمینه پیشنهاد کند تا با نگاه کردن به بافت به جلو حرکت کند.

برنامه ای با تراکم ۵۵۰ درصد پروژه در زمینی که ۱۵ درصد مساحت خود را به دلیل عقب نشینی از دست داده است، شرایط خاصی را در استراتژی خوشه بندی ایجاد می کند. استفاده از حداکثر سطح اشغال ممکن (پس از عقب نشینی ۶ متری از طرفین برای تامین نور کافی) و سازماندهی متعادل و پیوسته فضای خالی در وسط توده برای دستیابی به یک کل یکپارچه و قابل نفوذ، استراتژی کلی سازماندهی توده و فضا را تشکیل می دهد. برنامه پروژه در دو بخش اصلی تعریف شده است؛ بخش مسکونی شامل واحدهای مسکونی است که به صورت واحدهای همسایگی در ۱۰ طبقه مسکونی و امکانات رفاهی مشترک که در قسمت پایین پروژه قرار دارند، روی هم قرار گرفته اند. پروژه با تغییر ارتفاع طبقه همکف و نیم طبقه، امکانات و کیفیت های فضایی متنوعی را برای برنامه غیرمسکونی خود ارائه می دهد. لابی ورودی، فضاهای تجاری متصل به بیرون، فضای کار مشترک و فضاهای ورزشی در کنار فضای اداری و سایر امکانات مشترک با استفاده از سقف های بلندتر قرار گرفته اند. برنامه پروژه به عنوان یک اکوسیستم مستقل به دنبال پاسخگویی به اکثر نیازهای ساکنان و کاربران خود در درون خود است.

مقیاس میانی رابط بین سطح کلان و سطح خرد در پروژه است. این سطح با تمرکز بر تعریف فضاهای خالی متعادل در پروژه، تعریف مجددی از واحدهای همسایگی را ارائه می دهد.
اختصاص فضای خالی به مشاعات و محوطه عمومی مجتمع مسکونی، بخش اصلی تعریف این پروژه است؛ زیرا تصاحب خلاقانه و بازپس گیری فضا توسط کاربر در یک پلتفرم مشترک فعال، متنوع و چندگانه محقق خواهد شد. توزیع فضاهای خالی بین پروژه، فضاهای روباز مشترک را در سطوح حاصل می کند.

فضاهایی با تم های متنوع (عدم پلان مشخص) که به صورت متوالی و با توزیع متعادل و یکپارچه در سطح هر طبقه و کل پروژه سازماندهی شده اند. واحدهای همسایگی می توانند فرصت های غیرقابل پیش بینی برای بیان خلاقیت کاربر به عنوان کنش های فضایی ایجاد کنند. در اختیار داشتن فضای مشترک توسط کاربر بلافصل این واحدهای محله، علاوه بر تامین فضای سبز و باز برای واحدها، امکانی برای به چالش کشیدن مرز مالکیت و تملک توسط کاربر نهایی واحد است. فضای مشترک پیوسته که کل پروژه را به عنوان یک اکوسیستم همگن به عنوان یک تفرجگاه ریزوماتیک به هم متصل می کند.
آکوراک با استفاده از استراتژی انبوه سازی به عنوان یک کل یکپارچه نفوذپذیر و تعریف فضاهای مشترک فعال پیوسته، همراه با واحدهای مسکونی با درجه انعطاف پذیری بالا، سعی می کند جایگزینی زمینه محور و حیاتی برای مسکن با تراکم بالا ارائه دهد تا کیفیت فضایی مطلوب بدست آید. آکوراک با توجه به مفهوم فردیت، سعی در تسهیل و تسریع توسعه دارد.

مشخصات پروژه:
• طراح: استودیو طراحی پراگماتیکا
• معمار اصلی: محمدرضا محبعلی
• استراتژی و بیان مسئله: محمد عارف بارانیان
• مدیریت فرایند انتخاب ROOTPLAT: استودیو طراحی پراگماتیکا – محمدرضا محبعلی
• تیم طراحی: مصطفی صادقی، سیاوش دستگردی
• موشن گرافی: کیانا کسایی
• کارفرما: شرکت ساخت و ساز آکو
• رده: مسکونی
• مساحت کل: ۲۶۰۰۰ متر مربع
• مساحت زمین: ۲۹۱۸ متر مربع
• تراکم: ۵۰۲%
• تعداد واحد: ۱۴۴
o انواع واحدها: نوع ۱: مجرد – نوع ۲: زوج / مجرد – نوع ۳: زوج – نوع ۴: خانواده
• محل پروژه: تهران / شهرری
• سال: پاییز و زمستان ۱۴۰۱
• جایزه:
o برنده چهل و پنجمین دوره جایزه جهانی مهماری (WA Awards) | 2023
• تصاویر خارجی: پیمان نوذری، اردلان مشعوف
• تصاویر داخلی: محمد حسن مهدی