معرفی کتاب «نورپردازی در معماری داخلی»

معرفی کتاب «نورپردازی در معماری داخلی»

نویسندگان:
– محمدرضا نامداری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ
– عباس حبیبی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ
– حدیثه باقی؛ مدرس دانشگاه علم و فرهنگ

ناشر: معاونت آموزشی جهاددانشگاهی تهران
تاریخ انتشار: ١٣٩۵
تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه
قیمت : ٣۵٠,٠٠٠ ریال

بخش هایی از مقدمه:
در دنیای کهن تأمین روشنایی ساختمان بیشتر به کمک نور طبیعی انجام می‌شد و به طور معمول زمان محدودی در شب، برخی از فضاهای داخلی و همچنین وضعیت فضاهای بیرونی و فضاهای شهری را به یاری نور مصنوعی با استفاده از انواع چراغ دانه ها و مشعل ها، روشن می کردند. محدودیت ها و دشواری های استفاده از نور مصنوعی در شب موجب شده بود که جوامع انسانی ارزش انواع نور طبیعی را به خوبی بدانند و حداکثر بهره برداری از آن را ببرند. به همین سبب از نور ماه به خصوص در شب های نیمه ماه، استفاده می کردند و در برخی از انواع بناها به ویژه واحدهای مسکونی، فضاهای موسوم به مهتابی برای همین منظور طراحی و ساخته می شد. اطلاح آفتاب و مهتاب نه تنها در حوزه طراحی معماری؛ بلکه در بسیاری از حوزه‌های فرهنگی مورد توجه قرار داشت.

طراحی و ساخت فضاهای سکونتگاهی در مناطق کویری و گرم و خشک بیشتر با الگوی بهره برداری از نور خورشید صورت می‌گرفت. بخشی از خانه را که در زمستان بیشتر از آن استفاده می‌شد، غالباً در جهت شمالی حیاط و یا رو به نور جنوب یا نور قبله می‌ساختند و آن را زمستان نشین می نامیدند. زیرا در زمستان در اثر بیشترین تابش نور خورشید به درون آن، حداکثر حرارت ممکن قابل دسترس بود. به همین ترتیب برای پرهیز از حرارت زیاد نور خورشید به اتاق ها در تابستان از ابتکارات گوناگونی بهره می بردند. به عنوان نمونه برخی از فضاهای قابل استفاده در تابستان را در جبهه جنوبی حیاط مرکزی می ساختند که پشت آفتاب باشد و همچنین برای کنترل مقدار ورود نور خورشید به داخل اتاق ها در تابستان از سایبان های عمودی و افقی استفاده میکردند.

در عرصه بافت شهری نیز با استفاده از کوچه های باریک و دیوارهای بلند و در مواردی با بهره برداری از ساباط ها سعی می‌کردند در تابستان از حداکثر سایه ممکن بهره برند. برای چگونگی کنترل نور در بخشی از اوقات روز یا سال از انواع عناصر معماری مانند دیوارها و سطوح مشبک، پنجره های ارسی، سایبان و تابش بند و مانند آن استفاده می کردند. افزون بر این، سایه روشن ناشی از اختلاف سطح بین عناصر بافت یک سطح یا یک حجم و همچنین سایه روشن ناشی از ایجاد فرورفتگی و بیرون زدگی با عناصر معماری، هم در کنترل چگونگی تابش آفتاب و هم در ایجاد تنوع بصری و فضایی مهم موثر بوده است. به عبارتی دیگر از ایجاد انواع سایه روشن ها نه تنها برای کاربردهای اقلیمی در معماری، بلکه برای جنبه زیباشناسانه استفاده می‌شده است. اهمیت نور و بازتاب آن در آب موجب شده بود که در معماری ایرانی نیز در مواردی بازتاب تصویر ساختمان در آب و حوض به شکلی طراحی شده مورد توجه قرار داشته باشد.

همه فعالیت های انسانی گذشته به صورتی مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر شرایط و امکانات حاصل از نور طبیعی بود. نور به دست آمده از شمع و یا انواع چراغ های تزیینی و مانند آن به ویژه در فضاهای بسته قابل استفاده بود؛ اما دستیابی به نوری مانند نور روز در هنگام شب پدید نمی‌آمد. کارکرد نور در دنیای امروز تنها تأمین روشنایی نیست، بلکه با نورپردازی امکان طراحی و خلق نوعی از فضاها و عناصر معماری و شهری فراهم شده که موجب شکل گیری چشم انداز جدیدی در عرصه‌های هنری شده است.

در طراحی فضاهای داخلی اعم از مسکونی، اداری و تجاری، نور نقش بسیار مهمی در زنده کردن و پویایی این فضاها ایفا می‌کند. استفاده از نور مناسب، عامل اصلی در ایجاد آرامش روحی و روانی استفاده کنندگان از این محیط هاست. در طراحی فضاهای داخلی ضمن توجه به استفاده از نور طبیعی در جهت حفظ منابع انرژی و حرکت به سوی گسترش معماری پایدار، کمبود نور طبیعی در این فضاها باید به وسیله ی نور مصنوعی طراحی شده برای رضایت مندی استفاده‌کنندگان متناسب با کاربری فضای مربوطه تأمین شود. امروز مردم بیشتر زمان‌ زندگی خود را در داخل فضاهایی سپری می‌کنند که حتی در طی روز هم با استفاده از نور مصنوعی روشن می‌شوند. عدم توجه به طراحی درست سیستم های روشنایی در این فضاها عوارضی چون خستگی چشم، سردرد و نقایص بینایی را در پی دارد، ضمن آنکه تأثیرات روحی و روانی نورپردازی مناسب و یا نامناسب بر کسی پوشیده نیست. لذا در فصل نخست این نوشتار، ابتدا ضمن شناخت جهات ساختمان و تأثیرات نوری این جهات اطلاعاتی در مورد انواع منابع نوری، در دسته بندی آنها و شناخت و تأثیرگذاری منابع نوری مصنوعی ارائه شده و همچنین انواع منابع نوری مصنوعی و خصوصیات لامپ ها به منظور بهره بری مناسب آنها در هر فضا مورد بررسی قرار می‌گیرند. در فصل دوم نیز نورپردازی یک واحد مسکونی به صورت کاربردی مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت و ریز فضاهای موجود در این واحد مسکونی به طور مجزا تحلیل شده و راهکارها و نحوه نورپردازی مناسب این فضاها پرداخته خواهد شد.

(این کتاب بر اساس سرفصل های مصوب معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی تدوین شده و در شورای نشر منابع آموزشی مورد تأیید قرار گرفته است و به عنوان منبع آموزشی نورپردازی در معماری داخلی استفاده می گردد.)

• فهرست مطالب کتاب:

فصل اول: مبانی نورپردازی
اهداف مطالعاتی فصل اول
مقدمه
۱- منابع نور
۱-۱ لامپ های التهابی
۱-۲ لامپ های فلورسنت (بخار جیوه با فشار کم)
۱-۳ لامپ های (HID) (تخلیه با فشار بالا)
۱-۴ لامپ های سدیمی کم فشار
۱-۵ سیستم فیبر نوری
۱-۶ سیستم (LEDlight Emeting Diode)
۲- انواع چراغ های روشنایی بر حسب نوع انتشار نور
۲-۱ نور مستقیم
۲-۲ نور غیر مستقیم
۲-۳ نورپردازی پخش کننده
۲-۴ نورپردازی مستقیم-غیر مستقیم
۲-۵ نورپردازی نامتقارن
۳- انواع چراغ ها و تجهیزات روشنایی با عملکردهای مختلف
خلاصه فصل اول
خود آزمایی مطالعاتی فصل اول

فصل دوم: مراحل نخست در نورپردازی
اهداف مطالعاتی فصل دوم
مقدمه
۲-۱ قدم اول در نورپردازی
۲-۲ انواع وسایل نورپردازی
۲-۳ ویژگی های نور
۲-۴ انواع لامپ ها در نورپردازی
۲-۵ برنامه ریزی
۲-۶ جزئیات عملی
خلاصه فصل دوم
خودآزمایی مطالعاتی فصل دوم

فصل سوم: نورپردازی ورودی ساختمان
اهداف مطالعاتی فصل سوم
مقدمه
۳-۱ ارزیابی نیازهای نورپردازی ورودی
۳-۲ طرح نورپردازی ورودی
۳-۳ صرفه جویی در مصرف انرژی
۳-۴ روشنایی و نورپردازی حفاظتی
۳-۵ موارد کاربردی
۳-۶ ایده های درخشان
۳-۷ مطالعه موردی
خلاصه فصل سوم
خودآزمایی مطالعاتی فصل سوم

فصل چهارم: نورپردازی فضاهای دسترسی
اهداف مطالعاتی فصل چهارم
۴-۱ ارزیابی نیازهای نورپردازی فضاهای دسترسی
۴-۲ طرح نورپردازی فضاهای دسترسی
۴-۳ موارد کاربردی
۴-۴ ایده های درخشان
۴-۵ مطالعه‌ی موردی
خلاصه فصل چهارم
خودآزمایی مطالعاتی فصل چهارم

فصل پنجم: نورپردازی نشیمن
اهداف مطالعاتی فصل پنجم
مقدمه
۵-۱ ارزیابی نیازهای نورپردازی نشیمن
۵-۲ طرح نورپردازی نشیمن
۵-۳ موارد کاربردی
۵-۴ نورپردازی دفتر کار خانگی
۵-۵ ایده های درخشان
۵-۶ مطالعه‌ی موردی
خلاصه فصل پنجم
خودآزمایی مطالعاتی فصل پنجم

فصل ششم: نورپردازی آشپزخانه
اهداف مطالعاتی فصل ششم
۶-۱ ارزیابی نیازهای آشپزخانه
۶-۲ راهنمایی در نورپردازی آشپزخانه
۶-۳ ایده های درخشان
۶-۴ مطالعه موردی
خلاصه فصل ششم
خودآزمایی مطالعاتی فصل ششم

فصل هفتم: نورپردازی اتاق غذاخوری
اهداف مطالعاتی فصل هفتم
مقدمه
۷-۱ ارزیابی نیازهای نورپردازی اتاق غذاخوری
۷-۲ طرح نورپردازی اتاق غذاخوری
۷-۳ موارد کاربردی
۷-۴ ایده های درخشان
۷-۵ مطالعه موردی
خلاصه فصل هفتم
خودآزمایی مطالعاتی فصل هفتم

فصل هشتم: نورپردازی اتاق خواب
اهداف مطالعاتی فصل هشتم
مقدمه
۸-۱ ارزیابی نیازهای نورپردازی اتاق خواب
۸-۲ نقشه نورپردازی
۸-۳ موارد کاربردی
۸-۴ اتاق بچه ها
۸-۵ ایده های درخشان
۸-۶ مطالعه موردی
خلاصه فصل هشتم
خودآزمایی مطالعاتی فصل هشتم

فصل نهم: نورپردازی حمام و سرویس بهداشتی
اهداف مطالعاتی فصل نهم
مقدمه
۹-۱ ارزیابی نیازهای حمام و سرویس بهداشتی
۹-۲ نقشه ی نورپردازی
۹-۳ ایده های درخشان
۹-۴ مطالعه موردی
خلاصه فصل نهم
خودآزمایی مطالعاتی فصل نهم

فصل دهم: نورپردازی فضای کار
اهداف مطالعاتی فصل دهم
مقدمه
۱۰-۱ ارزیابی نیازهای نورپردازی فضای کار
۱۰-۲ نقشه ی نورپردازی
۱۰-۳ موارد کاربردی
۱۰-۴ ایده های درخشان
۱۰-۵ مطالعه موردی
خلاصه فصل دهم
خودآزمایی مطالعاتی فصل دهم

فصل یازدهم: نورپردازی فضاهای بیرونی
اهداف مطالعاتی فصل یازدهم
مقدمه
۱۱-۱ ارزیابی نیازهای فضاهای بیرونی
۱۱-۲ سبک نورپردازی
۱۱-۳ نقشه ی نورپردازی
۱۱-۴ ایده های درخشان
۱۱-۵ مطالعه موردی
۱۱-۶ مطالعه موردی
خلاصه فصل یازدهم
خودآزمایی مطالعاتی فصل یازدهم

تصویر جلد کتاب
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.