انتشار کتاب «پراکنده رویی شهری: توسعه افقی، پراکنده و با تراکم کم در حاشیه شهرها»
- شنبه, مرداد 7, 1402, 20:37
- اخبار معماری, کتب معماری
- ثبت نظر
انتشار کتاب «پراکنده رویی شهری: توسعه افقی، پراکنده و با تراکم کم در حاشیه شهرها»
مؤلف: محمد قندهاری
ناشر: تهران؛ انتشارات شهرسازی
تاریخ انتشار: چاپ اول | ۱۴۰۲
شمارگان: ۱۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۸۳ صفحه
قیمت: ۱۸۰,۰۰۰ تومان
♦ مقدمه و پیش گفتار:
انسان دارای نیازهایی است که بر اساس آن با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار می‌کند. به همین خاطر خاصیتی از محیط را کشف می‌کند که جوابگوی بخشی از نیازهای وی باشد. عملکرد و کارآیی در واقع توانایی یک سیستم دینامیک در ایجاد حالت‌های رفتاری معین است. مثلاٌ خیابان به عنوان یک سیستم دینامیک توانایی دارد که بتوان در آن حرکت و مکث کرد یا سینما قابلیتی برای دیدن و شنیدن متمرکز یک فیلم را دارد. این توانایی‌ها و قابلیت‌ها، باعث می‌شود که انسان در مواجه با هر پدیده واقعی، خاصیتی را کشف کند که در رفع نیازهای او کمک کند. (پاکزاد، ۱۳۸۴: ۹۸) امروزه در جریان ساخت و ساز در کشور ما فضاهای شهری مورد بی‌توجهی فراوانی واقع شده‌اند. ابعاد این مساله در دهه‌های اخیر دامنه‌‌دارتر شده است زیرا که توسعه شهر عمدتاً بدون توجه به شناخت نیازهای افراد و عدم الویت بندی این نیازها در ساخت و ساز شهری پیش رفته تا آنجا که بسیاری از فضاها بدون هدف و جهت‌‌گیری خاصی شکل گرفته‌اند. کیفیت و کمیت در بسیاری از بخش‌ها تحت الشعاع ضعف‌های مدیریتی قرار گرفته است. معضلات به وجود آمده بدون تردید ناشی از عدم توجه به معیارهای مربوط به فضاهای شهری است.
میزان پاسخگویی به حضور گروه‌های اجتماعی ویژه، میزان کارایی فضا، میزان استفاده مرتب و دائمی شهروندان، میزان پاسخگویی به شخصیت افراد، میزان ایجاد حس تعلق به جامعه و فضا، حس مکان و امکان ایجاد این همانی با فضا، میزان بکارگیری حواس مختلف انسان، میزان برانگیختن حس کنجکاوی و کاوش در استفاده کننده، میزان تسهیل مشارکت و… (پاکزاد، ۱۳۸۴: ۱۴۵) از جمله پارامترهایی هستند که در یک فضای شهری ایده‌‌آل در نظر گرفته می‌شوند. بدیهی است عدم توجه به این معیارها، باعث به وجود آمدن ضعف‌های عمده درمحیط‌های شهری ما می‌شود. نتیجه‌ی طراحی با این پیش فرض، فضاهایی است که عمدتاً از سوی افراد تنها به عنوان یک مسیر عبوری در نظر گرفته می‌شوند، بدون آنکه به نیاز های ادراکی و الگوی رفتاری مردم پاسخ مثبتی ارائه نمایند.
از مهم ترین مسائل زندگی امروزی، نحوه ی استفاده از زمین شهری است که ارزیابی چگونگی تقسیم و کاربری این اراضی شاید منعکس کننده ی تصویری گویا از منظر و سیمای شهری و همچنین چگونگی تخصیص فضای شهری به کاربری های مختلف شهر در طی زمان و در جهت رسیدن به اهداف توسعه ی شهری باشد. (رفیعیان و سیفایی، ۱۳۸۴: ۱۶۱)
فرآیند ارزیابی باید به صورت آشکار و آگاهانه انجام گیرد تا برخورد گروه های مختلف با مسائل به طور روشنی نشان داده شود و برای طراحان و برنامه ریزان شهری و گروه های ذینفع به خوبی قابل تفهیم باشد. زیرا فرآیند ارزیابی ماهیت رفت و برگشتی فرآیند طراحی شهری را نشان می دهد به این مفهوم که نتیجه ی ارزیابی مستلزم برگشت به مراحل قبلی است، به طوری که آمار و اطلاعات و ضوابط به دست آمده مورد بررسی مجدد قرار گرفته و در صورت لزوم در تعریف نیازها و راه حل ها تجدید نظر به عمل خواهد آمد. (بحرینی، ۱۳۷۷: ۴۱۵)
تفاوت میان پراکنده رویی و رشد شهری بسته به شیوه اداره شهر و منطقه منجر به هوشیاری نسبت به پیامد های بالقوه هرکدام از این پدیده ها می گردد. با مقدمه ورود اتومبیل به زندگی آمریکایی ها که منجر به کاهش وابستگی به حمل و نقل عمومی و زندگی در مسافت های میانه نسبت به مرکز شهر می شد، به بحث وارد می شویم. سفر های روزانه تبدیل به رویای جدید آمریکایی ها شد که ضامن سفرهایی از حومه های مسکونی با حیاط های بزرگ فنس کشی شده شخصی بود. شهر های آمریکایی توسط رینگ هایی دائما گشترش پیدا کرده و شامل پارک های اداری و پلازا های خرید گشت. در نتیجه این رشد بر اقتصاد مناطق روستایی تاثیرگذار بود. در طی دهه ها، باور رایجی وجود داشت که هیچ رشد خارج از تصوری نمی تواند مثبت باشد. به هر حال، در دهه های اخیر برحسب منابع مالیاتی ناکافی، مساکن کمتر از حد استاندارد و اقتصاد لنگ لنگان این باور دوباره بوجود آمده است که پراکنده رویی شهری کاملاً از رشد شهری متمایز است. برای مواجهه با این تهدید، حکومت ها نیاز به تغییر ارزیابی های جغرافیایی و برنامه های جامع خویش در راستای ارتقاء رشد در هر دو زمینه فیزیکی و اقتصادی دارند.
منطقه روستایی کاتم که چهارمین شهر بزرگ جورجیا، یعنی ساوانا را در بر می‌گیرد، سایت مطالعه این پژوهش می باشد. کمیسیون برنامه ریزی مادرشهری (MPC) مسئول بازبینی برنامه ریزی و منطقه بندی این ناحیه روستایی است. در این منطقه هشت کمیسیون وجود دارد که هرکدام نقشی مجزا در توسعه تاریخی و الگو های سکونتی این منطقه برعهده دارند. این مقصد توریستی به طور خاص در جنوبی ترین بخش منطقه واقع است و یک سری جریان های پایدار پروژه های توسعه ای طیف گسترده ای از حیطه های مطالعاتی را پدید می آورند.
این پژوهش سعی دارد تا الگو های جمعیت شهری کاتم را در خلال دوره ده ساله مورد تحلیل قرار داده و کیفیت منظر ساختاری شهری را مطالعه نماید. نقشه های جی ای اسی به همراه داده های جمعیتی این منطقه از مرکز آمار ایالات متحده و مرکز جی ای اس کمیسیون برنامه ریزی مادرشهری اتخاذ گشته است که جی ای اس محدوده ساوانا (SAGIS) نام دارد. این داده ها مربوط به سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ می باشد. این داده های جمعیتی به کمک آرک مپ ۱۰ وارد سیستم جی ای اسی شده است. در نتیجه نقشه هایی حاصل شده است که امکان مقایسه عملکرد توسعه تاریخی را در هشت کمیسیون برنامه ریزی منطقه کاتم می سنجد.
علاوه بر آن داده های کیفی از معماران، برنامه ریزان، ادارات منتخب و بساز بفروش هایی که به سبب حرفه خود درگیر این منطقه بوده اند، در کنار مشاهدات برآمده از تغییرات جمع آوری شده اند. این تحلیل ها درک عمیقی از لایه های پراکنده رویی شهری این منطقه ارائه می نماید. این اطلاعات جامع کاملاً از داده های جمعیتی یا نقشه های تولید شده، مستفاد نمی گردد. نه تنها داده های صرف تاریخی کافی نیست، بلکه تجارب عملی سفرهای روزانه در پراکنده رویی موجود و تکنیک های پیشرونده در توسعه پایدار ضرورت دارند.
تحلیلی بر الگو های جمعیتی و تغییرات توسعه ای در منطقه کاتم در خلال ده سال گذشته صورت پذیرفته است. تغییرات دراماتیک جمعیتی با فقدان سکونت معناداری در بخش های جنوبی ناحیه مشاهده گردیده و برعکس در شمال افزایش داشته است. حومه های جورجیا همچون نمونه های موردی در زمینه این افزایش و کاهش جمعیت، مورد مطالعه قرار گرفته اند. این مطالعه به فرم های معمارانه پراکنده رویی در منطقه روستایی کاتم پرداخته و ظرفیت های رشد آتی را در آن بررسی می نماید.
[محمد قندهاری؛ پژوهشگر دکتری شهرسازی]
♦ فهرسـت مطالـب کتـاب:
دیباچه نویسنده
فصل اول: مفاهیم و اصول پراکنده رویی شهری
۱-۱- مقدمه
۱-۲- مروری بر مفاهیم نظری و تجربی مرتبط با پراکندهرویی شهری ۲
۱-۳- فضای شهری ۳
۱-۳-۱- شهرفضا و مفهوم فضا
۱-۳-۲- مفهوم فضای شهری
۱-۳-۳- تحلیل گونه شناختی (هال) از فضاهای شهری
۱-۳-۴- تقسیم بندی فضاهای شهری
۱-۳-۴-۱- فضاهای قدسی و ناقدسی
۱-۳-۴-۲- فضاهای عمومی
۱-۳-۴-۳- فضاهای کارکردی
۱-۳-۴-۴- فضاهای جغرافیایی
۱-۴- کیفیت فضای شهری
۱-۴-۱- کیفیت زندگی
۱-۴-۲- تنزل کیفیت فضاهای عمومی شهری
۱-۴-۳- مؤلفه های اثرگذار بر کیفیت فضاهای شهری
۱-۵- کاربری‌های شهری
۱-۵-۱- مفهوم کاربری زمین
۱-۵-۲- برنامه ریزی کاربری زمین
۱-۵-۳- معیارهای بهینه در مکانیابی کاربری های شهری
۱-۵-۳-۱- سازگاری
۱-۵-۳-۲- آسایش
۱-۵-۳-۳- کارایی
۱-۵-۳-۴- مطلوبیت
۱-۵-۳-۵- سلامتی
۱-۵-۳-۶- استاندارد های ایمنی
۱-۵-۴- نظریه کاربری های شهری
۱-۵-۴-۱- نظریه ایجاد فضای باز
۱-۵-۴-۲- نظریه نقش اجتماعی زمین
۱-۵-۴-۳- نظریه نقش اقتصادی زمین
۱-۵-۴-۴- نظریه نقش کالبدی
۱-۵-۴-۵- نظریه کارکرد گرایی
۱-۵-۴-۶- نظریه مدرنیسم
۱-۵-۴-۷- نظریه فرهنگ گرایی
۱-۵-۴-۸- نظریه طبیعت گرایی
۱-۵-۴-۹- نظریه سلامت روان
۱-۵-۴-۱۰- نظریه پست مدرنیسم
۱-۵-۴-۱۱- نظریه توسعه پایدار کاربری زمین
۱-۶- نتیجه گیری
فصل دوم: مناظره پراکنده رویی شهری و رشد شهری
۲-۱- مقدمه
۲-۲- تعریف پراکنده رویی شهری
۲-۳- موضوعات مربوط به پراکنده رویی شهری
۲-۴- پایش پراکنده رویی شهری
۲-۵- تمایز میان رشد و پراکنده رویی
۲-۶- محدوده مورد مطالعه
۲-۷- هدف از مطالعه
۲-۸- نشاط اجتماعی
۲-۸-۱- مفهوم نشاط اجتماعی
۲-۸-۲- تعاریف برخی از متغیر ها
۲-۸-۲-۱- مقبولیت اجتماعی
۲-۸-۲-۲- امید به آینده
۲-۸-۲-۳- عدالت اجتماعی
۲-۸-۲-۴- پایبندی به اعتقادات دینی
۲-۸-۲-۵- بیگانگی اجتماعی
۲-۸-۲-۶- فضای مناسب اخلاق عمومی
۲-۸-۲-۷- همبستگی اجتماعی
۲-۸-۲-۸- احساس امنیت اجتماعی
۲-۸-۲-۹- احساس محرومیت
۲-۸-۳- عوامل زمینه ساز نشاط
۲-۸-۴-نقش محیط در ایجاد نشاط
۲-۸-۵- نظریه‌های نشاط اجتماعی
۲-۸-۵-۱- نظریه امید
۲-۸-۵-۲- نظریه لذت گرایی
۲-۸-۵-۳- نظریه خواسته ها
۲-۸-۵-۴- نظریه دستیابی به ارزش ها
۲-۸-۵-۵- نظریه نشاط و خوشبختی واقعی
۲-۸-۵-۶- نظریه بسط و ساخت (نشاط، خلاقیت و باروری)
۲-۸-۵-۷- نظریه برابری
۲-۸-۵-۸- نظریه محرومیت نسبی
۲-۸-۶- مدل نظری نشاط اجتماعی
۲-۸-۷- معیارهای سرزندگی و نشاط در فضاهای شهری از دیدگاه نظریه پردازان مختلف
۲-۸-۸- اصول و معیارهای انجمن معماران ایالات متحده برای سرزندگی و نشاط در سطح خرد
۲-۹- نتیجه گیری
فصل سوم: مفهوم سازی پراکنده رویی شهری
۳-۱- مقدمه
۳-۲- بعد عملی پراکنده رویی شهری
۳-۳- بررسی ویژگی های پراکنده رویی و اندازه گیری آن
۳-۴- قلمرو انبوه و پراکنده شهری
۳-۵- چشم انداز و محیط ساخته شده
۳-۶- نتیجه گیری
فصل چهارم: نمونه پژوهی: ناحیه کاتم، جورجیا
۴-۱- جمع آوری داده ها
۴-۲- دستکاری داده ها و روش های تحلیل
۴-۳- توزیع جمعیتی منطقه کاتم در خلال سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰
۴-۴- توسعه انفجاری: پولر، (GA)
۴-۵- نتیجه گیری
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱- پیشنهادات سیاست گذاری
۵-۲- محدودیت ها و پیشنهاد برای تحقیقات آینده
۵-۳- نتیجه گیری
مآخذ فارسی
مآخذ لاتین
واژه نامه تخصصی
دریافت تصویر جلد
منبع خبر: www.MemarNews.com
مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.
هرگونه استفاده از مطالب اختصاصی این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.
share Memarnews content
