انتشار کتاب “هویت کالبدی شهر؛ مفاهیم و نظریات” موردکاوی: شیراز،اصفهان،یزد و بوشهر

کتاب «هویت کالبدی شهر؛ مفاهیم و نظریات»
(موردکاوی: شهرهای شیراز، اصفهان، یزد و بوشهر)

نویسنده: دکتر طاهره (سُها) نصر؛ عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز
ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات
تاریخ چاپ: ۱۳۹۵
تیراژ: ۲۰۰۰ جلد
تعداد صفحه: ۱۷۸
قیمت: ۱۲۰/۰۰۰ ریال

پیش گفتار نویسنده:
هدف از نگارش این پژوهش دستیابی به مفهوم «هویت» در ساخت و ساز های امروز بوده است. توجّه به مفهوم «هویت» نه فقط به عنوان یک هنجار، راهگشای بسیاری از مسائل شکل شهرهای امروز خواهد بود. به زعم نویسنده، هویت تنها یک صفت نیست و مفهومی بیش از صفت را دارا است. ذکر این نکته لازم است که توجّه به هویت در ساخت و سازها، ارتجاع نیست. بلکه این مهم است که توجّه به چه بخش از گذشته حائز اهمیت است. نکته ای که در این میان چالش ایجاد می کند عدم توجّه به این مقوله در شهرسازی معاصر است. زیرا شناخت هویت و مؤلفه های تأثیر گذار آن در شکل شهر، برای ساخت شهرهای با صفات هویتی مطلوب لازم است.
هدف از آنچه در این کتاب گفته می‌شود، دستیابی به نکاتی کلیدی است که بر رویکرد تصمیم گیران ساخت شهر، تأثیری بنیادین و عمیق خواهد داشت.

بنابراین ادبیات پژوهش حاضر در ۴ فصل به شرح زیر تنظیم گردیده است:
• فصل اول: کلیات و تعاریف، نظریات مرتبط با مفهوم «هویت» و «فرهنگ»؛
• فصل دوم: نظریات مرتبط با مفهوم «هویت» و «هویت شهر» که در قالب دو بخش به بررسی نظریات اندیشمندان ایرانی (که عموماً اساتید رشته های شهرسازی و معماری هستند) و نظریات اندیشمندان غیر ایرانی (که از دوران باستان تا معاصر) می پردازد؛
• فصل سوم: جایگاه هویت در تصویر ذهنی شهر که در زیربخش هایی به بررسی مفهومی شکل شهر و عوامل مؤثر در آن، هویت فضا و مکان، فرهنگ و هویت شهر، هویت و روان شناسی محیطی، ادراک محیطی و سیمای شهر می پردازد. همچنین با توجّه به هویت ارزشی شهر ایرانی، در بخشی نیز به مقوله حکمت شهر ایرانی به اختصار پرداخته می شود.
• در فصل چهارم با توجّه به مسأله ادراک محیطی، الگوهایی برای بیان «مؤلفه های مؤثر در کالبد شهر» تدوین شده است. این الگوها که در قالب جداولی بیان می شود، در مورد چند شهر ایرانی (اصفهان، شیراز، یزد و بوشهر) به آزمون گذاشته شده است. علت انتخاب این شهرها، وجود بافت تاریخی، ارزش تاریخی و شهری آنها است.

نتایج حاصل حاکی از تأثیر مؤلفه های فرهنگی، سیاسی، اقلیمی و اقتصادی در شکل شهر سنتی ایرانی می باشد که در پایان نتایج بیان گردیده است. به طور مثال به اختصار می توان گفت در شهر اصفهان سیاست، شیراز فرهنگ، بوشهر اقتصاد و یزد اقلیم بر شکل گیری هویت کالبدی شهر دارای تأثیر بیشتری بوده است. با این مقدمه می توان گفت آنچه در شکل گیری کالبد شهر سنتی ایرانی نقش ایفا می کند ناشی از شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اقلیمی بوده است. به بیانی دیگر شکل گیری بسیاری از شهرهای ایرانی ناشی از این عوامل بوده است.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که هرچند در تعریف شهر سنتی ایرانی، عناصری مهم وجود دارد که در این میان توجّه به سیمای شهر، سازمان فضایی، نمادها و نشانه های شهری، روابط انسانی و تعاملات اجتماعی بسیار قابل توجّه است اما در بافت های جدید شهری نیز به علت بحران اقتصادی و التقاط در معماری، تدوین الگوی مشخص در سیمای شهری مشکل به نظر می رسد. متأسفانه شهرسازی معاصر ایران پیش از آن که به عوامل محتوایی معطوف باشد در تظاهرات کالبدی خلاصه می شود. اولین گام در بررسی هویت شهری اندیشیدن در عواملی است که به هویت شهر معنا می بخشد. امید که بتوان با شناسایی اصول شکل دهنده فضاهای شهری ایرانی، شناخت نیازهای جامعه انسانی و شناخت ارزش های فرهنگی جامعه به نظام پایدار برنامه ریزی برای شهر امروز، اندیشید.

فهرست مطالب:

فصل اول: تعاریف پایه
۱- «فرهنگ»
۲- «هویت»

فصل دوم: نظریات مرتبط با مفهوم «هویت» 
۱- دیدگاه اندیشمندان ایرانی درباره هویت
۲- دیدگاه اندیشمندان غیر ایرانی درباره «هویت»

فصل سوم: جایگاه «هویت» در «تصویر ذهنی شهر»  
۱- شکل شهر
۲- عوامل مؤثر در شکل گیری کالبد شهر
۳- هویت فضا و هویت مکان
۴- جایگاه مؤلفه «فرهنگ» در هویت کالبدی شهر
۵- فرهنگ و هویت در شهر
۶- جایگاه «هویت» در روان شناسی محیطی شهر ایرانی
۷- ادراک محیطی
۸- سیمای شهر
۹- «حکمت» و رابطه «هویت» و «زیبایی» در شهر ایرانی

فصل چهارم: تدوین الگوهای «هویت شهر»  
۱- مدل «تبیین مؤلفه‌های هویت کالبدی شهر ایرانی»
۲- مدل «شکل شهر»
۳- مدل «ارزش‌های معنوی ادراک شهر»

فصل پنجم: مؤلفه‌های هویت کالبدی در نمونه‌های شهر ایرانی
۱- شهر شیراز
۲- شهر اصفهان
۳- شهر یزد
۴- شهر بوشهر

گفتار پسین   
۱- تحلیل عوامل اصلی مؤثر در «هویت» شهر
۲- تحلیل عوامل اصلی مؤثر در «هویت کالبدی شهر ایرانی»
۳- تصویر ذهنی شهر ایرانی
۴- آسیب شناسی سیمای شهر معاصر و تدوین راهبردهای اصلاحی

دریافت تصویر
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.