انتشار کتاب «سیر اندیشه ها در تاریخ باغ سازی جهان»

اختصاصی، معمارنیوز- انتشار کتاب «سیر اندیشه ها در تاریخ باغ سازی جهان»

نویسندگان: دکتر مهدی حقیقت بین؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
شینا ص برنجی، ساناز علیدوست ماسوله، ندا فارسی آستانه، مائده یزدانی رستم، میترا کریمی
ناشر: نشر مهرنوروز
تاریخ انتشار: ۱۳۹۷
تیراژ: ۱۲۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۲۵۶
قیمت: ۳۰۰/۰۰۰ ریال

بخش هایی از مقدمه کتاب:
اهمیت جایگاه مطالعه تاریخ در پیشرفت و نوآوری، گسترش رشته معماری منظر در دانشگاه های مختلف و علاقه دانشجویان این رشته به تاریخ باغ سازی مهم ترین دلایل تدوین این کتاب می باشد. نگاه این کتاب به تاریخ باغسازی، نگاه تاریخ گرایانه صرف نمی باشد. بلکه تلاش شده است تا با نگاه موشکافانه، به بررسی جریان‌ها و تحولات فکری مؤثر در هر دوره تاریخی و تأثیر آن بر منظرسازی و باغسازی آن دوره پرداخته شود. منظر و منظره پردازی نتیجه کار فردی یا گروهی، توان و خلاقیت معمار یا معماران منظر، در راستای انعکاس تحولات فکری، اندیشه و باورهای فرهنگی زمانه است. از این رو شناخت مبانی نظری مؤثر در شکل گیری سبک های مختلف منظرسازی در اعصار مختلف تاریخی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نگاه نگارندگان در این کتاب نقادانه نبوده و بیشتر در جهت معرفی و بسط چگونگی شکل گیری الگوها و سبک های مختلف منظرسازی در زمان های مختلف می باشد…

از مطالعه منابع تاریخی چنین بر می آید که باغ ها تا قبل از قرن هجدهم خصوصی یا نیمه خصوصی بوده و متعلق به ثروتمندان، سران حکومتی و… بوده اند. از اواخر قرن هفدهم و همزمان با انقلاب فرانسه، بسیاری از باغ های سلطنتی به روی عموم باز شدند. پس از انقلاب صنعتی و مطرح شدن نیاز مردم به ارتباط بیشتر با طبیعت و افزایش تحرک فیزیکی، شاهد ظهور و تقویت تفرجگاه های عمومی درخت دار با اولویت ارتباط با طبیعت در شهرهای اروپایی می باشیم. از همین زمان است که مکانی عمومی بنام پارک – متفاوت از آنچه در گذشته وجود داشته – در شهر تجسم و معنا پیدا کرد…

… بطورکلی انسان متأثر از محیط زیست خود بوده و گاهی بسته به دیدگاه و جهان بینی اش، ارتباط و تعامل با طبیعت را تجلی ایده آل ها و در جهت موافق و مناسب باورها و اعتقادات خود می دانسته است. نگاه ارزشی به طبیعت در بسیاری از فرهنگ های سنتی موجب گردیده که دنیای ایده آل متصور در آن جهان بینی در کالبد باغ متجسم شود.
ارتباط با باورهای مذهبی و دنیای ایده آل متصور شده باعث گردیده که باغ و باغسازی در عهد سنت و نزد بسیاری از تمدن های سنتی، مکان های مقدسی به حساب آیند. البته تفرج و تفریح همواره بخشی از فلسفه وجودی باغ ها به حساب می آمده که بسته به ایدئولوژی سازندگان و نوع نگاه ایشان به طبیعت، در رتبه اول و یا دوم نسبت به جنبه ارزشی و مقدس بودن مکان باغ قرار داشته است. باغ شکارها در ایران و بین النهرین و باغ های خوش گذرانی در قرون وسطی از گونه باغ هایی می باشند که صرف تفریح و تفرج احداث می شده اند. با شروع عصر رنسانس و ظهور اومانیسم و اهمیت یافتن عقل انسان به عنوان مهم ترین ابزار شناختی که با جایگزین شدن عقل به جای ماوراءالطبیعه همراه بود، شاهد درخشش بیشتر هویت کالبدی باغ به عنوان تفرجگاه و نمایش دهنده قدرت و ثروت صاحب و سازنده آن می باشیم. بررسی و مطالعه نمونه های موجود نشان دهنده تأثیر اندیشه اومانیسم در کالبد، ارتباطات و سلسله مراتب و معانی حاکم بر باغسازی عصر رنسانس و باروک است. چنین به نظر می رسد که باغسازی منتج از تفکر سنتی را می توان تجسم باورهای مذهبی سازندگان به همراه تجربه ها و مهارت های عملی بدست آمده توسط پیشینیان دانست. حال آنکه باغسازی و هنر در عصر مدرنیته همواره در جهت کاهش و حتی حذف تکیه بر باورهای مذهبی و گذشته است. تأکید هنر باغسازی در عصر مدرنیته بر عقل انسان و مهم ترین محصول آن یعنی تحولات فکری و فلسفی زمانه است که با مهارت های فنی و عملی گذشتگان ترکیب شده است. مدرنیته با ورود به مدرنیسم هرچه بیشتر بر عقل، عملکردگرایی و مصالح جدید و فاصله گرفتن از تزئینات و کهن الگوها تأکید نمود.

اصول مدرنیسم نتوانست در باغسازی و منظرسازی جایگاه ماندگاری پیدا کند و بعضی از صاحب نظران حتی معتقد بر عدم وجود منظرسازی مدرن می باشند معتقد به تداوم باغسازی انگلیسی مطابق با اصول رمانتیسیزم در این زمان می باشند. پارک ها – به عنوان مکان هایی جهت ارتباط با طبیعت و تقویت فعالیت فیزیکی شهروندان – در این زمان (دوران مدرنیسم) به لحاظ کمی توسعه می یابد. هرچند که این توسعه فارغ از موضوع اتفاق افتاده است. پارک های شکل گرفته در عصر مدرنیسم به لحاظ کیفی و توجه به نیازهای روحی و روانی شهروندان در مرحله نازل تری قرار داشته و اغلب با خرده فرهنگ ها و زمینه های فرهنگی و تاریخی غریبه بوده است.

پست مدرنیسم با نگاه و ایدئولوژی جدید از نیمه دوم قرن بیستم متولد می شود و با هدف رفع کاستی های مدرنیسم ظاهر می شود. منظرسازی دوران پست مدرنیسم با تحولات فکری و فلسفی زمانه ارتباط مستقیم دارد. زمینه های فکری، تاریخی و طبیعی که در عصر مدرنیسم به فراموشی سپرده شده بود، در این زمان مجدداً مورد توجه قرار می گیرد. هدف متفکران پست مدرن بازگشت به دوران ماقبل مدرن نمی باشد، زیرا دوران ماقبل از مدرن و مدرن از نگاه پست مدرن ها هر دو در یک مسأله مشترک است و آن هم این است که هر دو به نوعی به کلیت ثابت و امر عام و توتالیته قایل هستند. منتها توتالیته دوران ماقبل از مدرن یک کلیت مذهبی است و توتالیته دوران مدرن عقل جدید است. نظام کالبدی و معنایی در منظرسازی مدرن با پست مدرن کاملاً متفاوت می باشند که به صورت مستقیم مرتبط با تحولات فکری و فلسفی این زمان می باشد.

این کتاب از پنج فصل تشکیل شده و هر فصل بصورت مجزا به منظرسازی یک دوره تاریخی اختصاص دارد. البته دوره های بررسی شده اختصاص به پس از رنسانس داشته و منظرسازی قبل از رنسانس مورد بررسی قرار نگرفته است.

فصل اول این کتاب به منظرسازی عصر رنسانس در ایتالیا اختصاص دارد و به کنکاش درباره ریشه های شکل گیری آن پرداخته است. عصر رنسانس به عنوان یک نقطه عطف نه تنها در دوره خود بر جهان بینی، ادبیات، هنر و سایر عرصه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اثر پررنگی داشت، بلکه بستر ساز بسیاری از جریان هایی شد که حیات امروز خود را مرهون دوره رنسانس می باشند. در این فصل تلاش شده است با بررسی جریان های فکری، هنری و فلسفی دوره رنسانس از یک سو و ویژگی های هنر و خصوصاً باغسازی و منظرپردازی در این دوره، به بررسی اثرگذاری اندیشه و طرز تفکر رنسانس بر باغسازی بپردازد.

فصل دوم به منظرسازی عصر باروک و به صورت خاص باغسازی فرانسوی اختصاص دارد. این فصل، نخست به تحولات و جریانات مؤثر بر شکل گیری دوره باروک می‌پردازد و در ادامه، ارتباط باغ سازی در دوره باروک و عوامل فکری و فلسفی مؤثر بر شکل‌گیری آن تبیین می‌گردد. سپس، به بررسی نظام‌های موجود در باغ های باروک در دوره اولیه و اوج باروک در سه نمونه پرداخته شده است. نتایج حاصل از بررسی های صورت گرفته در این فصل نشان‌دهنده ارتباط میان تحولات و جریانات مؤثر بر شکل‌گیری دوره باروک و نحوه ی باغ سازی در این دوره است.

فصل سوم به تأثیر جریانهای فکری و فلسفی عصر رمانتیسیزم بر منظرسازی و بصورت خاص باغسازی انگلیسی اختصاص داده شده است. در این فصل جریانات مختلف و فیلسوفانی که بر شکل‌گیری رمانتیسیسم تاثیر داشته اند، همچون جریان‌های اجتماعی موثر و هنر مشرق زمین بررسی گردیده است. با توجه به گذر از عقل‌گرایی به تجربه‌گرایی در عصر رمانتیسیسم بازتاب آن در منظر به گونه‌ای متفاوت رخ نموده است. با توجه به اینکه انگلستان به عنوان خاستگاه تجربه‌گرایی و رمانتیسیسم شناخته می شود، جلوه‌های هنر رمانتیسیسم در باغسازی انگلیسی بررسی شده است.

فصل چهارم این کتاب به بررسی اثرگذاری فلسفه و اندیشه مدرن و پست مدرن بر منظرسازی اختصاص دارد. مطالعات انجام گرفته در این فصل بصورت خاص به کیفیات کالبدی منظرسازی عصر مدرنیسم و پست مدرنیسم اختصاص یافته است. در این فصل اثرگذاری اندیشه مدرن و پست مدرن در معماری منظر در سه حوزه تئوری و فلسفه طراحی، ترکیبات طراحی و عناطر طراحی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل در این فصل نشان می‌دهد که نظریه‌ها و اندیشه های مدرن و پست مدرن در طراحی منظر به طور مشخصی خود را نشان دادند. علی‌رغم نوظهور بودن حرفه معماری منظر و ارتباط مستقیم این دانش با طبیعت و نیازهای مرتبط با اوقات فراغت افراد، کماکان مانند سایر حوزه های دانش، از جمله معماری، شاهد اثرگذاری قوی اندیشه‌های مدرن و پست مدرن در تئوری، ترکیبات و عناصر طراحی منظر هستیم.

آنچه در فصل پنجم به بحث گذاشته شده موضوع بررسی تطبیقی زمینه گرایی در شکل گیری منظر دیکانستراکشن و فولدینگ است. مباحث مربوط به زمینه‌گرایی در دوران پست مدرن به عنوان یکی از موضوعات مطرح شده در کلیه گرایش‌های معماری و از جمله منظر، با رویکرد توجه به بستر شکل‌گیری هر اثر از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گرفت. در طراحی زمینه‌گرا، طرح با دریافت پیام از بستر شکل می‌گیرد. این پیام، در جلوه‌های گوناگون نمایان می‌شود. در این فصل، ابتدا مفهوم زمینه‌گرایی در معماری، بستر شکل‌گیری آن و رویکردهای آن فارغ از سبک و گرایش تبیین می‌گردد. سپس فلسفه‌های موجد نهضت‌های دیکانستراکشن و فولدینگ مطرح شده، معماری منظر در این دو سبک و مفاهیم و اصول پایه‌ای شکل‌گیری آنها بیان می‌گردد و در ادامه، نمونه‌هایی از معماری منظر شکل گرفته هر نهضت بررسی ‌می‌گردد. در نهایت، بر اساس بررسی های انجام شده، مفهوم زمینه‌گرایی در قالب پنج بُعد (کالبدی، اقلیمی، تاریخی، اجتماعی- فرهنگی و زمانی) با یکدیگر مقایسه می‌گردد. تفاوت‌های کیفی این مفهوم در این دو سبک نشان می‌دهد که در دوران پست مدرنیسم، رویکرد زمینه‌گرایی در آثار ایجاد شده در ابعاد مختلف وجود دارد، اما میزان اهمیت و تأثیرگذاری آنها در شکل‌گیری منظر در هر سبک متأثر از نگرش فلسفی آن، متفاوت است.

• فهرست مطالب کتاب:
مقدمه

فصل اول: کنکاشی پیرامون منظرسازی عصر رنسانس در ایتالیا و ریشه های آن
مقدمه
رنسانس
جریان های مؤثر در شکل گیری هنر رنسانس
عوامل درونی پدید آورنده زمینه های شکل گیری رنسانس
عوامل بیرونی زمینه ساز شکل گیری رنسانس
ویژگی های عصر رنسانس
ویژگی های هنر رنسانس
باغ سازی ایتالیا در دوره رنسانس
مصادیقی از باغ سازی دوره های مختلف رنسانس
جمع‌بندی

فصل دوم: تأثیر جریانهای فکری و فلسفی عصر باروک در باغ سازی فرانسوی
مقدمه
باروک
جریان‌های مؤثر در شکل گیری باروک
ویژگی باروک
ویژگی‌های هنر باروک
باغ سازی باروک
نظام‌های باغ سازی باروک
مصادیقی از باغ سازی دوره های مختلف باروک
جمع بندی

فصل سوم: تأثیر جریان‌های فکری و فلسفی عصر رمانتیسیسم بر باغ سازی انگلیسی
مقدمه
رمانتیسیسم
مؤلفه‌های مؤثر بر شکل گیری رمانتیسیسم
شاخصه‌های جریان فکری رمانتیسیسم
ویژگی های هنر رمانتیسیسم
باغ سازی رمانتیسیسم
مصادیق باغ منظرهای انگلیسی
جمع‌بندی

فصل چهارم: بررسی اثرگذاری فلسفه مدرن و پست مدرن در ایجاد کیفیات کالبدی در معماری منظر
مقدمه
اصول و مبانی فکری فلسفه مدرن
مدرنیسم و جایگاه آن در معماری منظر
بررسی و تدقیق پروژه‌های منظر مدرن
اصول و مبانی فکری فلسفه پست مدرن
پست مدرنیسم و جایگاه آن در معماری منظر
بررسی و تدقیق پروژه‌های منظر پست مدرن
مقایسه تطبیقی اثرگذاری فلسفه مدرن و پست مدرن در معماری منظر
جمع‌بندی

فصل پنجم: بررسی تطبیقی منظر پست مدرن در دو سبک دیکانستراکشن و فولدینگ با نگاه زمینه‌گرایی
مقدمه
زمینه گرایی
منظر زمینه گرا
فلسفه دیکانستراکشن
دیکانستراکشن در معماری منظر
فلسفه فولدینگ
فولدینگ در معماری منظر
جمع بندی

دریافت تصویر روی جلد
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.

هرگونه استفاده از مطالب اختصاصی این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.