انتشار کتاب «آنتروپوبیونیک و معماری»

به کوشش :
رضا کشاورز نوروزپور – دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات تهران
راضیه یارجانلی- کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی کاشان
ناشر: کیان دانش
تاریخ انتشار: چاپ اول | ۱۴۰۲
شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۱۹۵ صفحه
قیمت: ۱۷۰/۰۰۰ تومان

پیشگفتار:
«آنتروپوبیونیک» کلِ موضوع هایی در رابطه با رباتیک، ایمپلنت های بیونیکی، تعامل انسان – ماشین و اِرگونومیک را بررسی می‌کند. این رشته در اوایل دهه نهم قرن بیستم (۱۹۹۰) میلادی به عنوان شاخه‌ای تخصصی از علوم میان رشته ای فناوری همگرا، روباتیک، علوم زیستی (بیونیک) و انتروپولوژی (انسان شناسی زیستی) و در عین حال علوم کامپیوتر که با علوم شناختی، مهندسی عوامل انسانی (ارگونومی) و طراحی (منجمله معماری و سایر رشته¬های طراحی صنعتی) سروکار دارد، ایجاد شد. این علم در مؤلفه انسانی با دیگر رشته‌های علوم رایانه و در مؤلفه رایانه با دیگر رشته‌های ماشینی و صنعتی تفاوت دارد. در آلمان و انگلستان تعاریف با پیچیدگی کمتری برای برقراری ارتباط با معماری بیونیک، در این رابطه به کار می‌روند. روی وب‌سایت شبکه German Biokon، معماری بیونیک به‌صورت «رمزگشایی (کدبرداری) ابداعات طبیعت زنده در معماری» و معماری انتروپوبیونیک پیاده-سازی ابتکاری و نوآورانه آن‌ها در فناوری بیونیکی و انسان شناختی زیستی تعریف می‌شود؛ چنانچه مرکز بیومیمتیک در دانشگاه ریدینگ، معماری فراتر از معماری انتروپوبیونیک دانسته و آن را به‌طور ساده به‌صورت «ربایش طراحی خوب از طبیعت» تعریف شده است. به هرحال، بیونیک و بیومیمتیک، هردو، به‌عنوان فعالیت‌هایی که اطلاعات را از حوزه زیست شناسی (بیولوژی) را به فناوری می‌برند، تعریف می‌شوند. در رابطه با معماری انتروپوبیونیک نیز باید گفت که در واقع ترکیبی از دانش «انتروپولوژی زیستی» و «بیونیک ساختاری» است که بررسی ساختارهای انسانی زیستی با مفاهیم بیونیک نظیر ایمپلنت های بیونیکی، نظریه انتخاب گسلر، دیرینه شناسی زیستی و قانونی، روباتیک بیونیکی، مهندسی عوامل انسان سنجی (انتوروپومتری) و مهندس عوامل انسانی (ارگونومی) را دربرمی گیرد. کتاب حاضر برای اولین بار در ایران درباره معماری آنتروپوبیونیک به رشته تحریر درآمده است.تمام این موضوعات پیش درآمدی بر تدوین و پارادایم سازی نظریه معماری در معماری است که نویسندگان قصد در تعمیم سازی و بومی سازی آن در هنر، طراحی صنعتی، طراحی شهری و معماری دارد. امید است کتاب حاضر مورد توجه خوانندگان فهیم و اساتید و دانشجویان رشته معماری، طراحی شهری، شهرسازی و طراحی صنعتی قرار گیرد.

خلاصه ای از کتاب :
علم بیونیک در واقع دانشی است که مسائل فنی را از راه‌های زیستی حل می‌کند و در لغت‌نامه به‌معنای «زیستارشناختی» یا به‌کارگیری اندام‌های ساختگی طبیعت است که برای اولین بار درسال ۱۹۵۹ توسط دانشمندی به نام جک ای. استیل (jak.E.Esteel) به‌کار برده شده است. وی بیونیک را علم سیستم‌هایی که شالوده و پایه تمامی سیستم‌های زنده است یا خصوصیت‌های سیستم زنده را دارند یا به سیستم‌های زنده شباهت دارند معرفی کرد. در واقع معماری بیونیک با نگاهی احترام‌آمیز به طبیعت و مظاهر آن، سعی دارد تا از قواعد و فرم‌های طبیعی که طی هزاران سال شکل گرفته و به‌صورت پایداری تولید می‌شوند، برای ایجاد سرپناه استفاده کند.بیونیک که به آن بیومتریک یا مهندسی خلاق زیستی هم می‌گویند، کاربرد سامانه‌ها و روش‌های بیولوژیکی موجود در طبیعت در سیستم‌های مهندسی و فناوری‌های مدرن است. واژه بیونیک از دو لغت لاتین Bio+nic تشکیل یافته است که در آن Bio در زبان یونانی به معنای «زیست» و «حیات» بوده و حروف ic پسوند شبیه‌ساز هستند به معنی «مثل» و «مانند». اگرچه لغات،Biomimetics Biognosis و Biomechanic نیز در زمینه ارتباط طبیعت با دانش بشری هستند، لیکن واژه بیونیک بیشتر گویای ارتباط بین طبیعت و طراحی محصول است. واژه بیومیمیکری (بیومیمیکس) نخستین بار در توسط «اتو اشمیت» و «جک ا.ستیل» در حین فعالیت بر روی یک پروژه هوانوردی در پایگاه هوایی رایت پترسون در ایالات متحده امریکا ابداع و مورد استفاده قرار گرفت. او بیونیک را علم سیستم‌هایی که شالوده و پایه تمامی سیستم‌های زنده‌اند، می‌داند. بیونیک به معنای زیستار شناختی یا به کار گیری اندام های ساختگی طبیعت می باشد که اولین بار توسط دانشمند آمریکا ریجک. ای.-استیل به کار برده شد. محققان با تلفیق دو واژه “بیولوژی” و ”تکنیک” علم بیونیک را به عنوان دانشی که مسائل فنی را از راه های زیستی حل می کند بنا نهاده اند. متاسفانه امروزه در ایران طبیعت در معماری جایگاهی ندارد و فراموش شده است بنابراین معماران جوان ایران باید جایگاه حقیقی طبیعت در معماری را درک کرده طبیعت را به طبیعت باز گردانند. در «نگاه سیستمی» الگوبرداری از طبیعت به سلسله مراتب سیستمها و قوانین حاکم بر آن ها مربوط می‌شود، چنانچه بر اساس مرتبه و سطح سیستم می‌توان نوع و نحوه الگوبرداری از اُرگانیسم های زیستی و محیط پیرامون را تعیین کرد. در هر حال، می توان به موارد زیر اشاره کرد.

در انطباق با نمودار فوق و نوع طبقه پیشنهادی می توان بر اساس نوع الگوبرداری مورد استفاده در معماری و هنر بطور اعم موارد زیر را پیشنهادکرد. شایان ذکر است که این نمونه الگوبرداری در ساخت انواع مدل ها (از مدل های ریاضی گرفته تا مدل¬های نموداری، مقیاسی و طبیعی) می تواند مورد استفاده قرار گیرد؛ چراکه ماهیتاً نوع الگوبرداری محتوای مدل برانگیخته از آن را تعیین نمی کند و از سویی دیگر هر نوع مدلی قابل تبدیل به مدل های مشابه است؛ هر چند در تمام موارد نمی توان این امر را تعمیم داد.

هدف از پروژه های «زیست تقلید» در معماری، نوآوری است. هدف از بررسی حوزه‌های مشترک در معماری و زیست شناسی نیز، صرفاًترسیم مرزها یا ایجاد تمایزهای بیشتر، یا حتی اعلام معماری به‌ عنوان یک ارگانیسم (سازواره) زنده نیست؛ بلکه روشن نمودن چیزی  است که به‌طور جاری در قلمروهای همپوشاننده رخ می‌دهد. جمع‌آوری دانش و آگاهی مثال‌های فردی نسبت به بررسی روش ترجمه و تفسیر دانش بدست آمده از طبیعت به راه‌حل‌های فنی اهمیت کمتری دارد. هدف، به‌کارگیری «زیست- تقلید» (تقلید زیستی) به‌عنوان ابزاری در طراحی معماری است. قلمروهای معماری که این در آن کاربرپذیر (قابل‌اجرا) و ضروری است، متنوع هستند. نوآوری به حل مشکلات جاری در معماری و محیط‌زیست کمک خواهد کرد، و قلمروهای جدید معماری و طراحی مثل طراحی فضا کشف خواهند شد. مقایسه استراتژیک با الگوهای زیستی به شناسایی حوزه‌های مربوط به نوآوری کمک خواهد کرد. در آغاز سال ۲۰۰۷، ۶/۶ میلیارد نفر روی زمین زندگی می‌کنند. تقریباً همه آن‌ها در مناظر فرهنگی زندگی می‌کنند. ما تبدیل محیط طبیعی برای انطباق (با) نیازهایمان در جنبه‌های زیادی را مدیریت کرده‌ایم. حدود نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری با تراکم جمعیتی زندگی می‌کنند. محیط ساخته‌شده جایگزین محیط طبیعی قبلی به‌عنوان احاطه‌کننده عادی (نرمال) انسان شده است.بنابراین طراحی محیط ساخته‌شده دارد مهم‌تر و مهم‌تر می‌شود؛ چگونگی‌هایی که می‌توانست در زمان‌های قبل در طبیعت یافت شود. بایستی به‌منظور حفظ زندگی و تنوع زیستی به محیط مصنوعی (ساختگی)، فرهنگی یا اجتماعی معرفی می‌شود. متاسفانه در بسیاری از محیط‌های کاری، ارگونومی موضوع مطرحی نیست و در نتیجه افراد با مشکلات بلندمدتی مانند کمردرد، سندروم تونل‌کارپ، گردن‌درد، مشکلات بینایی و غیره روبه‌رو می‌شوند. فواید کار در محیط ارگونومیک بی‌شمار است اما مهم‌ترین فواید آن هم برای روسا و هم برای کارمندان جذاب است؛ مانند کاهش هزینه‌های افزایش بهره‌ وری، بهبود روحیه کارمند و تقویت کیفیت کار. هر چه افراد مشغول به کار در محیط ارگونومیک بیشتر باشند در نتیجه عوامل خطر کمتر و کوچک‌تر می‌شوند و در عوض مقدار هزینه خسارت به کارمندان نیز کاهش می‌یابد. فراهم کردن فضایی آرام و راحت برای کارمندان، خطر بروز آسیب هنگام فعالیت را پایین می‌آورد و آنها احساس می‌کنند در شرکت‌شان جایگاه ارزشمندی دارند چرا که از آنها مراقبت می‌شود. آمار و ارقام نشان از آن دارد که بسیاری از بزرگسالان بیش از ٧٠ درصد از ساعت بیداری‌شان را به نشستن می‌گذرانند و در زندگی روزانه آنها فعالیت جسمی جایگاه آنچنانی ندارد. حضور کامپیوتر در زندگی انسان به کاهش فعالیت جسمانی منجر شده است به این دلیل که بسیاری از بزرگسالان در مشاغل دفتری مشغول به کار هستند؛ شغل‌هایی که آنها را ملزم به نشستن پشت میز می‌کند. فراهم کردن محیط کاری ارگونومیک برای کارمندان فقط بر عهده کارفرمایان نیست. تعریف رسمی ارگونومی که بوسیله انجمن ملی ارگونومی تأیید شده است به شرح زیر می‌باشد: ارگونومی (یا فاکتورهای انسانی) اصول علمی مرتبط با فهم تعامل بین انسان و سایر عناصر یک سیستم و حرفه‌ای است که شامل تئوری ها، اصول و داده ها، و روش ها برای طراحی مطابق با بهینه سازی آسایش و رفاه افراد و عملکرد کامل سیستم می باشد. واژه ارگونومی آمیزه ای از دو واژه یونانی ارگو (به معنی کار) و نوموس (به معنی قانون) است. ظهور سازمانهای اجتماعی و گسترش روز افزون آنها، از ویژگی های بارز تمدن بشری است؛ به طوری که با توجه به عوامل گوناگون مکانی و زمانی، و ویژگی ها و نیازهای خاص جوامع مختلف، همه روزه انواع سازمانهای اجتماعی ظهور و گسترش می‌یابد و بر تعدادشان افزوده می شود. یک ملت بواسطه شهروندانش و یک سازمان بوسیله کارکنانش شناخته می‌شود. پیشرفت یک سازمان بوسیله سلامتی و تندرستی کارکنان مشخص می-شود. نادیده گرفتن ایمنی و بهداشت کار موجب زیان اقتصادی قابل توجهی می شود که تاثیرات جدی بر بهره وری دارد. به طور کلی آنتروپومتری شامل اندازه گیری اندازه‌های مختلفی از طول بدن، وزن و حجم اندام ها، فضای حرکتی و زوایای حرکتی هر یک از این اندازه‌ها بوده و در نهایت تهیه آمار و اطلاعات منتج از آن در تعیین شکل و اندازه ابزار و وسایلی است که در محیط کار مورد استفاده این افراد قرار می‌گیرد. به طور کلی آنتروپومتری در دو زمینه کاربرد دارد: برای تطبیق و تناسب ماشین با انسان در جهت راحتی و افزایش راندمان کاربر؛ جهت استاندارد سازی وسایل و تجهیزات مورد استفاده برای یک فرد یا کل جامعه. از آن جایی که در بیشتر این موارد، این انسان است که از این وسایل و ابزارها استفاده می¬کند بنابراین طراحان و مهندسین باید برای اطمینان یافتن از راحتی، ایمنی، کارایی و سلامت استفاده از این کالاها حتماً توانایی ها و محدودیت‌های فیزیکی و بدنی انسان را در طراحی و ساخت وسایل در نظر بگیرند. طراحی از دیدگاه آنتروپو¬متری شامل انطباق و هماهنگی و ابعاد و اندازه  های بدن با ابعاد و اندازه‌های محل کار یا ابزار وسیله مورد استفاده است. آنتروپومتری درواقع بخشی از دانش ارگونومی و شاخه ای از فیزیکال آنتروپومتری است که موضوع آن سنجش و اندازه گیری ابعاد و اندازه‌های ظاهری قسمت های مختلف بدن انسان است. چون دانستن ابعاد و اندازه های اعضای مختلف بدن برای طراحی ارگونومیکی بسیاری از وسایل زندگی ضروری است. دانش آنتروپو-متری نیز با اندازه گیری و ارائه اندازه‌های مختلف بدن (مانند طول دست و پا عرض شانه و کتف ها و…) و تعیین میدان حرکتی یا محدوده حرکت آن ها به طراح کمک می کند تا به میزان زیادی بر ایمنی، سلامت و کارایی بازده طرح خود بیافزاید و از هر جهت یک طرح مناسب ارائه دهد. اندازه-گیری¬های آنتروپومتریک در اپیدمیولوژی و انسان شناسی پزشکی نیز کاربردهایی دارد، به عنوان مثال در تعیین رابطه بین اندازه گیری های مختلف بدن (قد، وزن، درصد چربی بدن و غیره) و نتایج پزشکی. اندازه گیری های آنتروپومتریک اغلب برای تشخیص سوء تغذیه در وضعیت بالینی استفاده می شود.

فهرست مطالب
فصل اول- بیومیمیکری و بیونیک در معماری
مقدمه
معماری در تاریخ
طبیعت منبع الهام
هندسه طبیعت منبع الهام
معماری بیونیک
طبیعت به عنوان مربی، مدل، و اندازه گیری
رویکرد زیستشناختی در معماری
الهام از طبیعت
چارچوب معماری بیومیمیکری
سطوح اطلاعات زیست‌الگوسازی
ارگانیسم و معماری بیونیک
سطوح بیومیمیکری
سطح اول بیومیمکرای؛ تقلید
سطح دوم بیومیمکری؛ سطح رفتاری
سطح سوم بیومیمکری؛ سطح اکوسیستم
سطح چهارم بیومیمکری؛ پیاده‌سازی‌های پزشکی
نمونه موردی
المپیک آبی لندن
شهر شناور
برج سنجاقک نیویورک
برج تبر سنت ماری
برج شانگهای چین
مرکز خرید بولرینگ در بیرمنگام انگلستان
نتیجه‌گیری فصل

فصل دوم- انتروپوبیونیک در معماری
مقدمه
فناوری و عصر اطلاعات
آنتروپولوژی (انسان‌شناسی)
نظریه‌ها و مکاتب آنتروپولوژی
آنتروپولوژی زیستی
ارگونومی (انسان‌سنجی)
بررسی عوامل ارگونومی و عوامل بیولوژیکی
کار در وضعیت ایستاده
اجزای ارگونومی
آنتروپومتری (تن‌سنجی)
سایبرنتیک
سایبرنتیک، ماشین و جانوران
انسان و ماشین
آنتروپوبیونیک
لئوناردوداوینچی و آنتروپوبیونیک
اتو لی‌لی‌ینتال و آنتروپوبیونیک
ایگو اتریچ و آنتروپوبیونیک
رائول اچ. فرانس و آنتروپوبیونیک
هاینریش هرتل و آنتروپوبیونیک
اینگو رچنبرگ برلین و آنتروپوبیونیک
کلاوس متهک و آنتروپوبیونیک
توماس اسپک و انتروپوبیونیک
جورج ژرونیمیدیس و آنتروپوبیونیک
روباتیک بیونیکی
ماده استخوان مصنوعی و پروتز
اندام ساختگی
انواع اندام مصنوعی
انواع ماهیچه مصنوعی
روبات بیونیکی
نوآوری ربات، الهام گرفته از طبیعت
تقلید از اسکلت خارجی بندپایان برای ساخت کامپوزیت مستحکم
انتروپوبیونیک رفتاری
تئوری انتخاب: مدل ماشین رفتار
مدل ماشین رفتار در تئوری انتخاب
نتیجه‌گیری فصل
منابع و کتاب‌شناسی

دریافت تصویر جلد
منبع خبر: www.MemarNews.com
مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.
هرگونه استفاده از مطالب اختصاصی این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.