«زمانی برای جبران؛ بررسی وضعیت مسابقه طراحی یادمان میدان آزادی کرمان»

اختصاصی، معمارنیوز- اکنون بیش از سه ماه از اعلام نتایج اولیه “مسابقه طراحی یادمان میدان آزادی کرمان” می گذرد و هنوز هیچ اطلاعیه ای مبنی بر زمان اعلام نتایج نهایی گزارش نشده است.

یادداشت حاضر، در پی طولانی شدن زمان داوری مسابقه فوق الذکر به قلم یکی از شرکت کنندگان این رقابت نگاشته شده که در ادامه عیناً منتشر می شود.

شایان ذکر است پیش تر معمارنیوز انتقادی درخصوص فراخوان برگزاری این مسابقه با عنوان “بی عدالتی دیگر؛ فراخوان مسابقه آزاد بین المللی طراحی یادمان میدان آزادی کرمان” منتشر نموده بود.

ضمناً معمار نیوز حق پاسخگویی برای مراجع ذیربط را محفوظ می داند.
تحریریه معمارنیوز

عادل مددی- «زمانی برای جبران؛ بررسی وضعیت مسابقه طراحی یادمان میدان آزادی کرمان» :
فراخوان مسابقه طراحی میدان آزادی کرمان در اوایل دی‌ماه ۹۵ منتشر شد، دریافت آثار مسابقه تا پایان بهمن ادامه داشت و داوری در میانه اسفند انجام شد. نتیجه داوری مسابقه، برخلاف فراخوان، اعلام ۱۰ طرح برتر (بدون ترتیب) بود که در وب سایت مسابقه قرار گرفت. در اقدام خلق‌الساعه بعدی، این آثار در سایت مسابقه به رأی و نقد گذاشته شد. البته که آرا و نقدهایی که در سایت ثبت شد، نه از جانب شهروندان کرمان و دغدغه‌مندان واقعی موضوع، بلکه از سوی جمع کم تعداد شرکت‌کنندگان و احتمالا دوستان و اطرافیانشان نگاشته شده است. در نهایت هم به هر روی و با همه هنرنمایی‌های برگزارکنندگان، پس از گذشت سه ماه از داوری، نه خبری از اعلام نتایج است و نه برگزارکنندگان خرگوش دیگری از کلاهشان بیرون آورده‌اند.

مسابقه میدان آزادی کرمان از اساس پرسش‌انگیز بود: دریافت سیصدهزار تومان از هریک از شرکت کنندگان به عنوان وجه ثبت نام و درنظر گرفتن مالکیت معنوی همه آثار دریافت شده برای کارفرما به وضوح خارج از قواعد برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی در ایران بود. البته که برگزارکنندگان این مسابقه هم مانند سایر مسابقات برگزارشده توسط شهرداری‌ها، ارزشی برای تأیید دبیرخانه دائمی مسابقات وزارت راه و شهرسازی قائل نبودند. در نهایت مبلغ نسبتاً درشت جوایز هم، گرچه شرکت در مسابقه را با وجود همه این نامتعارفی‌ها جذاب می‌کرد، اما در نگاهی بدبینانه مصداق سنگ بزرگ و نزدن بود.
اما از سوی دیگر همه این ایرادات توجیه‌پذیر می‌نمود: میدان آزادی کرمان، برای سال‌های متمادی، محل اتصال ۵ خیابان مهم و کانون مجموعه‌ای از رخدادهای و رفتارهای شهری بوده است. شهرداری کرمان در احداث تقاطع غیر همسطح و تونل در این میدان، پروژه‌ای بسیار سنگین و بحث‌انگیز را کلنگ زده است که طبیعی می‌نمود که برای جمع‌بندی آن به بهترین شکل، درصدد دریافت طرحی منحصر به فرد برای یادمان میدان باشد. باز هم طبیعی است که فرایند طراحی این میدان از مسیر پر سروصداتر و عمومی‌تری مثل مسابقه عبور کند تا این که طرح در خلوت دفتر یکی از مشاوران خلق شود. دریافت هزینه ثبت نام را هم می‌شد برای اطمینان از رسمیت یافتن مسابقه و شرکت کردن افراد جدی‌تر، تا حدی منطقی دانست. قواعد اشتباه مالکیت معنوی که بارها در مسابقات دیگر نیز دیده شده و علت عدم ارتباط برگزارکنندگان با دبیرخانه دائمی را هم می‌شد در اختلافات سیاسی جستجو کرد.

اما رفتارهای بعدی برگزارکنندگان توجیه‌پذیر نیست: عدم اعلام نتایج نهایی در زمان مقرر، در حالی که عجله فراوانی برای روشن شدن تکلیف پروژه وجود دارد؛ ورود به فرایند معیوب رأی‌گیری در وب‌سایت، که همین چندی پیش به شکلی فاجعه‌بار در مورد مسابقه طراحی مدرسه در جیرفت رخ داد و توسط داوران آن مسابقه نیز محکوم شد و در نهایت، بی‌تفاوتی غیرمسئولانه به سرنوشت مسابقه و عدم اعلام نتایج نهایی پس از سه ماه، همه نشان از ساختار اجرایی بیمار و ناکارآمد دارد.
واقعیت این است که در کشور عزیزمان از این دست مسابقات بلاتکلیف و بی‌سرانجام به وفور برگزار می‌شود. فرایندی پرسروصدا توسط یک سازمان یا نهاد به راه می‌افتد، بیشترین برداشت تبلیغاتی از موضوع انجام می‌شود، گاه نتایج اعلام و جوایزی اهدا می‌شود و گاه کار حتی در همین مرحله رها می‌شود، اما در نهایت محصول مشخصی به وجود نمی‌آید و پروژه‌ای ساخته نمی‌شود. وجود توقعات کاملاً اشتباه از محصول طراحی به‌دست آمده در مسابقه (که گاه توقع می‌رود طراحی فاز یک کامل و بدون هر نوع اشکال باشد، درحالی که در مسابقات ذاتاً نمی‌توان و نباید از طراحی مقدماتی فراتر رفت)، عدم اعتماد به توانایی شرکت‌کنندگان، بی اعتمادی به نظر تخصصی هیأت داوران (با وجود این که داوران توسط خود برگزارکنندگان انتخاب می‌شوند) و در نهایت وجود و تسلط اذهانی خودبرتربین، که همواره بر این عقیده‌اند که آن‌چه خود می‌پندارند بی‌شک برترین نگرش به موضوع پروژه است و هر طرز فکری غیر از آن قطعا اشتباه است، در طول سال‌ها مانع از به نتیجه رسیدن این مسابقات شده است.

موضوع این نوشتار مسابقه میدان آزادی کرمان است؛ اما وجوه این معضل گسترده‌تر از یک مسابقه خاص است. مسابقه کرمان به هر حال به نحوی “جمع” خواهد شد. در بهترین حالت، برگزارکننده بدون توضیح درباره علت تأخیر در اعلام نتایج، سه کار را به عنوان کارهای برتر اعلام و جوایز وعده داده شده را اهدا خواهد کرد. ممکن است هیچ‌گاه مشخص نشود که آیا این سه کار به واقع انتخاب هیأت داوری بوده یا از مسیر دیگری انتخاب شده‌اند. اما احتمالات دیگری نیز وجود دارد که نمونه‌های فراوانی در مسابقات دیگر دارند: ممکن است برگزارکننده به شکل غیرقانونی، اعلام کند که هیچ اثری را شایسته مقام‌های اول تا سوم نمی‌داند و به تعدادی کار لوح تقدیر دهد. در این حالت مشخص نیست چه بر سر دریافتی حدود سی میلیون تومانی برگزارکنندگان از هزینه ثبت نام حدود صد گروه شرکت‌کننده آمده است. البته که در این صورت، شرکت‌کنندگان مسابقه کار را از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهند کرد تا شاید بتوانند پس از چندین سال بخشی از حقوق بدیهی خود را احیا کنند. اما محتملاً در خاتمه ملغمه‌ای (البته به غایت بدشکل) از طرح‌های دریافتی مسابقه در میدان آزادی کرمان ساخته و تا سال‌ها به چهره شهر کرمان تحمیل می‌شود. ناگفته پیداست که اعتراضات به طرح میدان هم چند صباحی ادامه خواهد داشت و بالاخره فرو خواهد نشست.

اما این فرایند معیوب همچنان بازتولید خواهد شد. مسابقات و پروژه‌هایی تعریف خواهد شد، طراحانی شیفته و پرشور طرح‌هایی ارائه خواهند کرد، داورانی مورد احترام جامعه حرفه‌ای نظرات خود را اعلام خواهند نمود، اما در نهایت کارفرما بی‌اعتنا به نظرات تخصصی، تفکر خود را به پروژه تحمیل خواهد کرد. مسابقه میدان آزادی کرمان مشت نمونه خروار است و بادها خبر از تغییر فصل نمی‌دهند. آن‌چه لازم است بالاخره روزی خاتمه یابد، ذهنیت‌های خودبرتربین و عدم اعتماد به دانش تخصصی است.
برگزارکنندگان مسابقه میدان آزادی کرمان هنوز فرصت جبران مافات و اثبات آن‌که می‌توان روزنه‌های امیدی در برخی نقاط یافت را دارند. آن‌ها می‌توانند هرچه سریع‌تر دلیل تأخیر را توضیح دهند، سه اثر منتخب هیأت داوران را اعلام و جوایزشان را طی مراسمی درخور شأن پروژه، مردم کرمان، شرکت‌کنندگان و هیأت محترم داوران اهدا کنند و پس از آن شروع به فرایند طراحی و اجرای طرح منتخب نمایند. امیدوارم آنان فرصت کوتاهشان در آخرین روزهای تصدیشان در شهرداری کرمان را (که با توجه به نتایج انتخابات شورای شهر احتمالاً شاهد تغییراتی در آن خواهیم بود) به غفلت تباه نکنند.
عادل مددی
۱۹ خرداد ۱۳۹۶

لینک مرتبط: اعلام نتایج اولیه و نمایش آثار مسابقه آزاد بین المللی طراحی یادمان میدان آزادی کرمان
لینک مرتبط: بی عدالتی دیگر؛ فراخوان مسابقه آزاد بین المللی طراحی یادمان میدان آزادی کرمان

منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.