مراسم رونمایی از کتاب «مسجد جامع عتیق؛ موزه ای از دُر و عقیق» – اصفهان

دوشنبه, اسفند 16, 1395, 16:04
اخبار معماری, کتب معماری
ثبت نظر

مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل وابسته به سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان برگزار می نماید:
مراسم رونمایی از کتاب «مسجد جامع عتیق؛ موزه ای از دُر و عقیق»

با حضور:
مهندس عبدالرضا کارگر؛ مؤلف کتاب

* حضور برای عموم آزاد و رایگان است.

زمان: پنجشنبه ۱۹ اسفند ماه ۱۳۹۵، ساعت ۹
مکان: اصفهان، مسجد جامع عتیق، شبستان اولجایتو

• معرفی کتاب «مسجد جامع عتیق؛ موزه ای از دُر و عقیق» :
نویسنده: عبدالرضا کارگر
ناشر: انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان
تاریخ انتشار: ۱۳۹۵
تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه
تعداد صفحه: ۲۴۸

بخشی از پیش گفتار کتاب:
بی شک یکی از آثار و ابنیه مهم در تاریخ و تمدن اسلامی بنای تاریخی مسجد جامع کبیر (عتیق) اصفهان است. این اثر نفیس که تقریباً مقارن با اوایل دوره خلافت عباسی بنیان گذاشته شده از جهات مختلف قابلیت توجه و بررسی دارد و در حقیقت آن را می‌توان نهادی معنوی و جامع در ابعاد مختلف معماری، هنری، علمی و موثر در تحولات مذهبی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در اعصار مختلف دانست.
اصفهان که در قلب ایران و به عنوان شهری تأثیرگذار در فرهنگ و تمدن مسلمین مطرح بوده هر چند از همان سده های نخستین اسلامی برخوردار از مساجدی متعدد گردیده اما اصلی‌ترین مرکز دینی این شهر همین جامع بزرگ شهر بوده است.

مسجد جامع یا مسجد جمعه اصفهان، که از شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی در ایران است، در طول حیات خود تغییرات گسترده‌ای را تجربه کرده است. شهرت این مسجد بیشتر از آن جهت است که انواع شیوه‌های معماری ایرانی اسلامی را در خود داشته و می‌توان گفت، این مسجد آیینه ایست تمام‌نما از هنر دوران اسلامی که از قرون اولیه تا دوران متأخر آن را شامل می‌شود.

مسجد اولیه که در قرن دوم هجری قمری بنا می‌گردد، دارای ابعاد محدودی بوده که در قرن سوم تخریب شده و بر روی آن مسجدی عظیم با وسعت چندین برابر برپا می‌شود. پس از آن در دوران حکومت آل‌بویه یک ردیف ستون تزیینی به اطراف صحن حیاط مسجد اضافه می‌گردد. اما تغییرات اساسی در این مسجد به قرن پنجم و ششم هجری قمری (سلجوقیان) باز می‌گردد، که در آن شیوه رازی به‌کار گرفته شده است. در این شیوه ایجاد نماهای آجری با طرح گره در حد اعلای مهارت و زیبایی، در نمای داخلی و خارجی گنبدهای نظام‌الملک و تاج‌الملک به چشم می‌خورد. این مسجد در دوره سلجوقیان به‌صورت حیاط مرکزی، چهار ایوانی که از خصوصیات مساجد ایرانی بوده، ساخته شده است. ده ها نوع طاق آجری زیبای مربوط به دوره سلجوقی، محراب و گچ‌بری‌های کم نظیر دوره ایلخانیان، مدرسه و مقرنس‌های زیبای دوره آل‌مظفر، کاشی‌کاری‌های دوره‌های تیموریان و صفویان از جمله نفایس دیدنی این مسجد است.
بنای تاریخی مسجد جامع عتیق در تاریخ ۱۳۱۰ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران و در سال ۲۰۱۲ میلادی در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است.

اما از محاسن اثر حاضر در باب مسجد جامع اصفهان، جمع بندی مناسب آثار و ابنیه و ویژگی های معماری و هنری بنا و تبیین بسیاری از مطالب مربوط به این جامع و اعصار آن است.

• فهرست مطالب کتاب:

مسجد جامع و اهمیت آن :
ارزش تزیینات به کار رفته در مسجد جامع
ورودی های مسجد جامع
محراب های مسجد جامع
محراب های آشکار در مسجد
محراب های پنهان در مسجد جامع

تغییرات و تحولات مسجد جامع :
بنای اولیه با احداث مسجد
نوسازی و توسعه مسجد جدید
الحاقات دوره آل بویه
اقدامات دوره سلجوقی
اقدامات دوره ایلخانی
اقدامات دوره مظفری
اقدامات دوره تیموری
اقدامات دوره صفوی
اقدامات دوره قاجار

بخش های مختلف مسجد جامع :
ورودی مسجد
زنجیر
صفه حکیم
بنای جنوب شرقی (کتابخانه)
شبستان شرقی گنبد خانه نظام الملک
گنبدخانه خواجه نظام الملک
شبستان جنوب غربی مسجد جامع
ایوان جنوبی (صفه صاحب)
مناره ها
صحن
نمای صحن
بنای روی حوزه
ایوان غربی (صفه استاد)
محراب اولجایتو
شبستان بیت الشتاء
ایوان شمالی
گنبد تاج الملک
مدرسه مظفری
محراب گچ بری دالان جنوب شرقی
الواح سنگی نصب شده در ابتدا و اواسط ورودی جنوب شرقی
گاوچاه
شبستان شمالی ایوان شرقی (شبستان هجده ستون)
گنبد خسروی
شبستان جنوبی ایوان شرقی
سنگاب
غسالخانه
سنگ شاخص (ساعت آفتابی)
شاخص ظهر دیواری مسجد جامع