انتشار کتاب «شهر حساس به آب؛ از دیدگاه برنامه ریزی و طراحی شهری»

سه شنبه, اردیبهشت 31, 1398, 16:29
اخبار معماری, کتب معماری
ثبت نظر

نویسنده: امین ابراهیمی دهکردی؛ عضو هیات علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه مازیار
ناشر: انتشارات دریچه نو؛ دانشگاه مازیار
تاریخ انتشار: زمستان ۱۳۹۷
تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۲۶۰ صفحه
قیمت: ۳۰/۰۰۰ تومان

پیشگفتار:
نقش بسزای منابع آب در شکل‌گیری و ادامه حیات شهرها، نقشی انکارناپذیر است،از آغاز یکجانشینی بشر، آب اصلی‌ترین عامل ایجاد مراکز جمعیتی بوده است. هسته اولیه کمون‌های بشری در کنار منابع آب شکل‌گرفته است، به‌گونه‌ای که این هسته‌ها ابتدا در کنار سواحل دریاها، رودخانه‌ها و چشمه ها شکل‌گرفته‌اند و این روند تا امروز ادامه داشته. امروزه با بروز مشکلات زیست محیطی و بحران های طبیعی بار دیگر موضوع آب و نسبت آن با حیات بشر و سکونتگاه های بشری مورد کنکاش قرار گرفته شده است. به نظر می رسد مسئله اساسی این است که بشر معاصر، بدون توجه به حکمت و فلسفه جهان‌شناسی و غفلت از تجارب زیسته خویش، با تکیه بر تکنولوژی و عقل حسابگر و تجارت پیشه، قصد حل همه معضلات از جمله معضلات زیست محیطی و بحران آب را دارد، اما انسان معاصر باید دریابد که بحران آب نه‌فقط یک بحران زیست‌محیطی، بلکه فراتر از آن، بحران اخلاقی و بحرانی معنویست. لذا رابطه شهر و منابع آبی، بیش از آنکه درصدد رفع نیازها باشد، درصدد حل مسائل برآمده از تأثیرات منفی شهرنشینی بر منابع آب و چرخه‌های آبی می‌باشد. در شهرهای امروز ارتباط شهر و منابع آبی، ورای تأمین نیازهای اولیه ساکنان آن است و آب به‌عنوان عنصر مقدس در طراحی شهرها و مدیریت یکپارچه آن در برنامه‌ریزی‌ها به کار گرفته نمی‌شود. مسائل اساسی شهرها در ارتباط با آب، در مقولاتی همچون آلودگی آب، کمبود آب، مصرف بی‌رویه آن، زهکشی رواناب و دفع فاضلاب ذکر می‌شود. این مسئله بیشتر به دلیل توسعه سریع و وسیع شهرنشینی در آخرین ربع قرن بیستم بوده، که ایجاد منابع آلاینده جدید و افزایش نیاز آبی از مشخصات این پدیده است، گسترش شهرها باعث ایجاد شرایط جدیدی مانند تبدیل قسمت زیادی از سطح زمین به سطوح نفوذناپذیر، تغییر الگوی آبراهه‌ای، برداشت مداوم و بیش‌ از حد از سفره آبزیر زمینی می‌شود.
در همین راستا الگوهای جدیدی در رابطه با مدیریت آب‌های شهری به ‌طور هم‌زمان در چندین کشور در دو دهه گذشته توسعه ‌یافته‌اند در همه‌ی این روش‌ها توسعه‌ی پایدار به ‌عنوان یک هدف واحد به تصویب رسید، درعین ‌حال اهداف مختلفی انگیزه تلاش تحقیقات اولیه در هرکشور بوده است. در قرن ۲۱ با توجه به نسبت جمعیتی که در جهان زندگی می‌کنند به قرن شهرها و شهرنشینی معروف است که به‌خوبی پذیرفته‌شده است، رویکرد مدیریت آب شهری سنتی برای پرداختن به مسائل پایداری فعلی و آینده شهرها مناسب نیست. امروزه در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا به طرق مختلف از هدر رفت این منابع مهم جلوگیری کرده و با تغییر شیوه‌های کنترل و هدایت حداکثر میزان بهره‌وری از آن‌ها به عمل می‌آید. یکی از این رویکردها که زمان اندکی از تحول و پیدایش آن گذشته تحت عنوان “شهرهای حساس به آب” مطرح ‌شده است در این کتاب به تبیین خواستگاه، تعاریف، الزامات و مبانی این رویکرد در طراحی و برنامه ریزی شهری پرداخته شده است.

• فهرست مطالب کتاب:
پیشگفتار

فصل اول:
۱-مفاهیم و تعاریف
۱-۱-علم اکولوژی
۲-۱- اکولوژی شهری
۱-۲-۱-شهراکولوژیک
۳-۱- هیدرولوژی
۱-۳-۱-چرخه آب درطبیعت
۴-۱- پایداری
۱-۴-۱- مفهوم توسعه پایدار
۲-۴-۱- پایداری زیست‌محیطی
۱-۴-۳- پایداری اجتماعی
۱-۴-۴- پایداری اقتصادی
۱-۴-۵- توسعه پایدارمنابع آبی
۵-۱- شاخص‌های توسعه‌ی پایدار در بخش منابع آبی
۱-۵-۱-مشکلات جهانی آب
۱-۶-چرخه آب در محیط¬های طبیعی
۱-۶-۱- چرخه آب درشهر
۱-۶-۲- منابع آبی در شهر
۱-۶-۳- منابع آبی متعارف
۱-۶-۴- منابع آبی غیرمتعارف
۱-۶-۵-انواع مصارف آب
۱-۷- مدیریت منابع آب شهری
۱-۷-۱-مدیریت مرسوم چرخه آب شهری
۸-۱-سابقه و پیشینه مدیریت پایدار آب‌های سطحی
۱-۸-۱- رواناب‌های سطحی
۱-۸-۲- سیستم ترکیبی فاضلاب و رواناب‌های سطحی
۱-۸-۳- سیستم مستقل فاضلاب و رواناب‌های سطحی
۱-۸-۴- مشکلات و مسائل مدیریت مرسوم آب‌های سطحی
۹-۱- مدیریت پایدار چرخه آب شهری
۱۰-۱-رویکردهای پایداری آب شهری
۱۱-۱- پایدارکردن منابع آب شهری در چارچوب توسعه پایدار
۱۲-۱-چالش‌های مدیریت آب شهری
۱۳-۱-جایگاه حقوق آب درحکمرانی شهری
۱-۱۴-کاربست توسعه پایدار منابع آب شهری
۱۵-۱- بحران آب شهری
۱-۱۵-۱- تعاریف کم‌آبی
۱۶-۱- شاخص‌های مرتبط با ارزیابی آب
۱۷-۱- مولفه های سازنده فقرآبی
۱-۱۷-۱- منابع
۱-۱۷-۲- دسترسی
۱-۱۷-۳- ظرفیت
۱-۱۷-۴- مصرف
۱-۱۷-۵- محیط‌زیست
۱۸-۱-تجارب موفق توسعه پایدار منابع آبی
۱-۱۸- ۱- تجربه ایالات ‌متحده آمریکا
۱-۱۸-۲- تجربه استرالیا
۱-۱۸-۳- تجربه اتحادیه اروپا

فصل دوم:
۲-شهر حساس به آب
۱-۲- شهرهای حساس به آب
۲-۲- چارچوب شهرهای حساس به آب
۳-۲- چشم‌اندازشهرحساس به آب
۱-۳-۲- تبیین نسبت شهر به ‌عنوان یک اکوسیستم با رویکرد حساس به آب
۲-۳-۲- تبیین نسبت مجموعه اجتماعات سازه شهر با رویکرد حساس به آب
۳-۳-۲- تبیین نسبت سیلاب ‌های شهری در رویکرد حساس به آب
۴-۳-۲- تبیین نسبت جایگاه منظر شهری در رویکرد شهر حساس به آب
۴-۲- سیر تحول و شکل‌گیری شهرهای حساس به آب
۵-۲- نظریه‌های مرتبط شهر حساس به آب
۶-۲- شهرحساس به آب در آراء صاحب نظران
۷-۲- اهداف کلیدی شهرهای حساس به آب
۸-۲- اصول و ویژگی‌های شهرحساس به آب
۹-۲- معیارهای ارزیابی، برنامه‌ریزی و طراحی حساس به آب
۱۰-۲- چارچوب تشخیص شهر حساس به آب
۱-۱۰-۲- ابزار اصلی برای مدیریت یکپارچه منابع آبی

فصل سوم:
۳-برنامه‌ریزی شهری حساس به آب
۱-۳- خواستگاه و اهداف برنامه ریزی شهر حساس به آب
۲-۳- چارچوب برنامه‌ریزی فضایی و آب
۱-۲-۳- ارتباط برنامه‌ریزی فضایی و محیط‌زیست
۲-۲-۳- ارتباط برنامه‌ریزی فضایی و آب
۳-۳- فرایند برنامه ‌ریزی فضایی حساس به آب
۴-۳- رویکردها و تکنیک‌های برنامه‌ریزی موثر بر آب
۵-۳- معرفی اصول برنامه‌ریزی فضایی حساس به آب
۶-۳- تجارب برنامه ریزی فضایی شهرحساس به آب
۱-۶-۳- طرح توسعه آب برای رود لاین (آلمان)
۲-۶-۳- کمربندهای محافظت آب در شهر والمیرا (لتونی)
۳-۶-۳- برنامه ریزی حساس به آب ملبورن
۷-۳- مدل مفهومی برنامه‌ریزی فضایی شهرحساس به آب
۳-۸- جمع بندی

فصل چهارم:
۴- طراحی شهری حساس به آب
۱-۴- تاریخچه طراحی شهری حساس به آب
۲-۴- پارادایم های مدیریت چرخه آب شهری
۳-۴- مقایسه انگاشت شهرحساس به آب با مفاهیم مشابه
۴-۴- طراحی شهری حساس در برابر آب
۵-۴-اهداف عام طراحی شهری حساس به آب
۶-۴- منافع و مزایای طراحی شهری حساس به آب
۷-۴- ارکان سازنده طراحی شهری حساس به آب
۸-۴-مقررات ملی و بین‌المللی طراحی شهری حساس بر روی آب
۹-۴- اصول طراحی شهری حساس به آب
۱-۹-۴- حفظ و بازیابی چرخه طبیعی آب
۲-۹-۴- زیبایی‌شناختی
۳-۹-۴-عملکرد
۴-۹-۴-بهره‌وری
۵-۹-۴-درک و پذیرش عمومی
۶-۹-۴-برنامه‌ریزی یکپارچه
۱۰-۴-راهکارهای طراحی شهری حساس در برابر آب
۴-۱۰-۱-راهکارهای برنامه‌ریزی بهینه به منظورطراحی
۴-۱۰-۲-شبکه فضاهای باز عمومی
۴-۱۰-۳-طراحی مناطق مسکونی
۴-۱۰-۴-طراحی شبکه دسترسی
۴-۱۰-۵-راهکارهای مدیریتی بهینه
۴-۱۰-۶-راهکارهای کاهش تقاضای آب آشامیدنی
۴-۱۰-۷-راهکارهای مدیریت رواناب‌های سطحی
۴-۱۰-۸-استحصال آب باران
۴-۱۰-۹-تصفیه
۱۱-۴- مدیریت رواناب‌ها در طراحی شهری حساس به آب
۱-۱۱-۴- فازهای اجرایی مدیریت پایدار رواناب‌های شهری
۴-۱۲- کاربست¬های اجرایی طراحی شهری حساس در برابرآب
۴-۱۲-۱- پارک – تالاب‌ها
۴-۱۲-۲- مسیرهای سبز
۴-۱۲-۳- پارکینگ‌های سبز
۴-۱۳- پیامدها و خطرات طراحی شهری حساس در برابرآب
۱-۱۳-۴-خطرات جمع‌آوری و استفاده مجدد از آب باران
۲-۱۳-۴-خطرات استفاده مجدد از آب خاکستری،فاضلاب،سیلاب
۳-۱۳-۴-خطرات تصفیه سیلاب‌ها
۱۴-۴- تجارب طراحی شهری حساس در برابرآب
۱-۱۴-۴-تجربه طراحی شهری حساس به آب در پرتلند
۴-۱۴-۲-پروژه شهر روتردام درهلندwaterplan(2007-2030)
۴-۱۴-۳-راهنمای “مدیریت رواناب‌های سطحی در شهرولینگتون ”
۴-۱۵-پروژه‌های طراحی شهری حساس به آب درمقیاس میانی
۴-۱۵-۱-پروژه منطقه مسکونیLynbrookدرملبورن استرالیا :۲۰۱۲
۴-۱۵-۲-پروژه پارک عمومی Tannerدرشهر پرتلند امریکا (۲۰۰۵ – ۲۰۰۳)
۴-۱۵-۳-پروژهTrabrennbahn Farmsenدرهامبورگ آلمان :۱۹۹۵-۲۰۰۰
۱۶-۴- جمع بندی پروژه های مقیاس میانی
۴-۱۷- پروژه‌های طراحی شهری حساس به آب در مقیاس خرد
۱-۱۷-۴-پروژه Postdamer Platz در برلین آلمان (۱۹۹۸ – ۱۹۹۷)
۲-۱۷-۴-پروژه حیاط آپارتمان شهری ۱۰th @ Hoyt ،پرتلند،(۲۰۰۳)
۱۸-۴- جمع بندی پروژه های مقیاس خرد
۴-۱۹- جمع‌بندی