انتشار کتاب «بر فراز لافت؛ نگاهی به بادگیرهای بندر لافت»

چهارشنبه, آذر 15, 1396, 9:32
اخبار معماری, کتب معماری
ثبت نظر

اختصاصی، معمارنیوز- انتشار کتاب «بر فراز لافت؛ نگاهی به بادگیرهای بندر لافت»

تألیف: دکتر مهدی سعدوندی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان/ مهندس شیدا مراحمی/ مهندس نفیسه یاری بروجنی (به ترتیب حروف الفبا)

ناشر: انتشارات رسا
تاریخ انتشار: ۱۳۹۶
تعداد صفحات: ۱۱۲ صفحه
تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه
قیمت: ۲۲/۰۰۰ تومان

پیشگفتار مؤلفان کتاب:
در معماری سنتی ایران، الگوهای بومی مختلفی جهت آسایش شرایط زیستی انسان به کار گرفته‌شده است، از جمله: قرار دادن سطوح خارجی در مقابل تابش مستقیم آفتاب، احداث سایه بان های مناسب هر منطقه، زیرزمین ها، حیاط مرکزی، مصالح مناسب، آب انبارها و بادگیرها. بادگیر از اجزای بناهای بومی ایران است که نمونه های گوناگون آن را می توان در شهرهای یزد، کرمان، بندر لافت، کاشان و غیره مشاهده و مطالعه نمود. در مناطق گرم و مرطوب نیز بادگیر جزیی از کالبد ساختمان‌ها به شمار می‌رود که با هدایت جریان باد در تعدیل دما و رسانیدن دمای فضای سکونتی به دمای آسایش انسان نقش مؤثری دارد. وزش باد بین دهانه‌های بادگیر و در و پنجره‌های ساختمان، اختلاف فشاری را ایجاد می کند که موجب برقراری جریان هوا به داخل ساختمان می شود.

در بندر «لافت» بادگیر یکی از عناصر مهم کالبدی است و بخشی اعظمی از هویت، سیما و منظر این بندر را شکل داده است. اتاق بادگیر نیز در گذشته یکی از مهم‌ترین فضاهای خانه به شمار می‌رفته است. شکر نعمت آن است که در این روزگار معماری آشفته کنونی این نعمت را شناخته، حفظ کرده و از آن بیاموزیم؛ بنابراین واجب است در ابتدا به مستندسازی و ثبت لافت همت شود. در این راستا بر آن شدیم، در یک مجلد، بادگیر که یک عنصر مهم کالبدی در این روستا است را بشناسیم و در حد توان خود اهمیت توجه به میراث فرهنگی را متذکر شویم. هدف نگارندگان از تألیف این کتاب شناخت و بررسی بادگیرهای بندر لافت به‌منظور معرفی ویژگی‌های این بادگیرها به سایرین و جلوگیری از عدم حضور و فراموشی این عنصر معماری در زندگی اهالی این بندر است.

مقدمه کتاب:
با وجود اینکه بادگیر در بندر لافت میراث گران‌بهایی از معماری ایرانی است و در هماهنگی کامل با بستر در جهت افزایش کیفیت زیست اهالی نقشی مؤثر داشته، اما امروزه با ورود تکنولوژی و جایگزین شدن سیستم‌های خنک‌کننده به‌ تدریج کارکرد خود را ازدست‌داده و با بی توجهی برخی ساکنان و حتی معماران در حال تخریب و فراموشی است. با گذشت زمان در اکثر خانه‌ها زندگی در اتاقی که در ارتباط با بادگیر است جریان ندارد و آن اتاق‌ها عملاً تبدیل به یک فضای بدون استفاده‌ شده‌اند. در بسیاری از خانه ها تعمیر بادگیر صورت نمی گیرد و نهایتاً منجر به تخریب این عنصر و حذف آن از سیمای شهر و کالبد خانه ها می‌گردد. در خانه های بافت جدید بندر لافت نیز بادگیر جایی ندارد و به‌ تدریج بام خانه ها در لافت همچون بام بسیاری از شهرها و روستاهای ایران بدون نقطه اوج شکل می گیرد. در صورتی‌ که در گذشته بادگیر جزء جدایی‌ناپذیر خانه‌های لافت بوده است.

جمع‌آوری اطلاعات این کتاب حاصل سفرهای صورت گرفته در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ توسط نگارندگان، از طریق حضور در بافت قدیم و جدید بندر لافت و برداشت وضعیت بادگیرها و خانه‌ها از طریق عکس‌برداری، ترسیم نقشه‌های موردنیاز و کروکی‌ها، همچنین مصاحبه با اهالی لافت در سنین گوناگون و منابع کتابخانه‌ای است. کلیه بادگیرهای بررسی شده از بافت قدیم بندر لافت انتخاب شده است چرا که در بافت جدید تمام خانه‌ها به‌جز چند مورد اندک بدون بادگیر ساخته شده و آن چند نمونه به شیوه جدید سیمانی ساخته شده بودند و عملکردی جز نما نداشتند. تحلیل و ارائه مطالب در خصوص تغییرات شکل‌ گرفته نیز از طریق مقایسه اطلاعات جمع‌آوری شده طی سفرهای صورت گرفته و اطلاعات به دست آمده حاصل از مطالعات کتابخانه‌ای توسط نگارندگان صورت گرفته است.

• فهرست مطالب کتاب:
– لافت در یک نگاه
– جامعه آماری
– تاریخچه بادگیر
– تاریخچه بادگیر در ایران
– وجه تسمیه بادگیر
– کارکرد بادگیر
– کارکرد بادگیرهای بندر لافت
– اجزاء بادگیر
– تناسبات بادگیرها در بندر لافت
– مصالح بادگیر
– سازه و نحوه ساخت بادگیر
– تزئینات بادگیر در ایران
– تزئینات بادگیر در بندر لافت
– مصالح و نحوه ساخت تزئینات بادگیر
– انواع بادگیر
– انواع بادگیر در بندر لافت
– بررسی انواع بادگیر بر اساس موقعیت جغرافیایی قرارگیری بادگیر
– گونه شناسی انواع بادگیر بر اساس فرم پلان
– ابعاد پلان بادگیر
– دسته بندی بادگیرها بر مبنای فرم تیغه های اصلی
– دسته بندی بادگیرهای لافت بر مبنای فرم تیغه های اصلی
– گونه شناسی بادگیرها بر مبنای استقرار در پلان خانه
– بررسی محل قرارگیری بادگیر نسبت به پلان و برش خانه
– گونه شناسی انواع بادگیرها بر اساس نما
– گونه شناسی بادگیرهای بندر لافت بر اساس میزان تزئینات
– گونه شناسی بادگیرها بر اساس انواع تزئینات اجزای بادگیرها
– انواع تزئینات ساقه بادگیرها
– انواع تزئینات لبه بام بادگیرها
– انواع فرم سقف بادگیرها
– کیفیت فضای اتاق بادگیر در لافت
– بررسی محل قرارگیری اتاق بادگیر نسبت به ورودی خانه
– هم جواری اتاق بادگیر با سایر فضاها در بندر لافت
– بازشوهای اتاق بادگیر
– بهسازی و تغییر کارکرد اتاق بادگیر
– بادگیر در خانه های جدید
– روزمرگی در لافت