انتشار کتاب «برنامه ریزی همکارانه (شکل دهی مکان ها در جوامع از هم گسسته)»

انتشار کتاب «برنامه ریزی همکارانه (شکل دهی مکان ها در جوامع از هم گسسته)»

تألیف:
پَتسی هیلی؛ استاد برجسته واحد مطالعات شهریِ جهانی، دانشکده معماری شهرسازی و منظر دانشگاه نیوکاسل
ترجمه:
– دکتر منوچهر طبیبیان؛ استاد برجسته دانشکده شهرسازی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران
– دکتر پانته آ لطفی کاظمی؛ دکتری تخصصی شهرسازی از دانشگاه تهران

ناشر: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران 
تاریخ انتشار: چاپ اول | ۱۴۰۰
شمارگان: ۱۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۳۴۸ صفحه
قیمت: ۱۰۰/۰۰۰ تومان

♦ مقدمه نویسنده کتاب: 
کتاب حاضر به چرایی اهمیت مناطق شهری در سیاست اجتماعی، اقتصادی، زیست‌ محیطی و چگونگی سازمان‌ دهی اجتماع‌ های محلّی سیاسی برای ارتقاء کیفیت مکان‌ هایشان می‌ پردازد. دوره تکوین این کتاب طولانی بوده و خاستگاه آن درکی است که از لزوم پیوند دادن نظریه اجتماعی درباره فضا و زمانِ پویایی‌ های تغییر منطقه شهری با نظریه سیاست مربوط به حکمروایی بر این پویایی‌ ها یافتم. به دلیل تجربه‌ ام در عمل برنامه‌ ریزی (چندین سال قبل) و تحقیق در عمل برنامه‌ ریزی و فرآیند های توسعه املاک، از لزوم داشتن درکی ظریف از ماهیت عمل فردی و سازمانی در متن نیرو های گسترده‌ تری که محرّک جریان عمل هستند ـ آگاه شده‌ام.
در کاوش انگاشت‌ های مناسب برای نشان دادن این ارتباط آن‌گونه که آن را از طریق عمل‌‌ ام (به عنوان یک برنامه‌ ریز)، تحقیق‌ ام و تجربه زندگی‌ ام دریافته‌ ام طیف گسترده‌ ای از حوزه‌ های بحث و تبادل نظر را مورد استفاده قرار داده‌ ام؛ از جمله اقتصاد سیاسی شهر، پدیدار شناسی، مردم‌ شناسی اجتماعی، جامعه‌ شناسی نهادی، تحلیل سیاست و نظریه برنامه‌ ریزی. فقط در جامعه‌ شناسی نهادی و جغرافیای اقتصاد منطقه‌ ای دهه ۱۹۸۰ موفق به یافتن یک نظریه اجتماعی سودمند شدم، زیرا ساختار و سازمان را توأم با درکی منطقی از پویایی‌ های اجتماعی مورد توجه قرارداده بود. به موازات آن دریافتم که رویکرد ارتباطی در نظریه برنامه‌ ریزی، راهبردها، سیاست‌ها و اقدامات برنامه‌ ریزی را به مثابه فرآیند های فعال ساختار اجتماعی (که ابداع انسان است) درنظرگرفته، اما سال‌ های زیادی برای بهم‌ پیوستن این دو رشته، به گونه‌ ای که کاملاً به یکدیگر متصل شوند، صرف شده است. در همین میان اکثر آنچه به لحاظ مفهومی جستجو می‌کردم، مقابل من در عمل برنامه‌ریزی در بریتانیا و مکان‌های دیگر در حال روی دادن هستند. بنابراین کتاب حاضر حاصل تلاش من برای ارائه بیانیه‌ ای درباره نحوه درک برنامه‌ ریزی فضایی است.
همچنین باور دارم این کتاب یکپارچگی مفیدی از ابعادی فراهم می‌ آورد که باید در هر تلاش مدیریت جمعی دغدغه‌ های مشترک درباره همزیستی در فضا های مشترک مناطق شهری مورد توجه قرار گیرند.
کتاب پیش‌ رو در درجه اول برای افرادی که وارد رشته برنامه‌ ریزی فضایی شده‌ اند و می‌ خواهند با بحث‌ های اصلی آن درگیر شوند، نگاشته شده است. همچنین برای کسانی که در حال حاضر در این رشته هستند و خواستار کاوش مسیرهایی جدید در نظریه و عمل برنامه‌ ریزی می باشند و برای تحلیل‌‌ گران شهری و منطقه‌ ای و کسانی که به کندوکاو فُرم‌ های جدید حکمروایی دموکراتیک در دوره معاصر مشغولند، مفید خواهد بود. امیدوارم افراد خارج از رشته برنامه‌ریزی فضایی نیز به واسطه دقت و توجه این کتاب به مفاهیم یکپارچه زندگی‌ کردن در مکان‌ ها و روش‌ های راهبردی و نوآورانه اندیشیدن به آینده مکان‌ ها و حکمروایی (بر) آن ها، از غنای منابع فکری و نظری موجود در سنت های اندیشه و عمل برنامه ریزی آگاه شوند.
قدردانی از تمام افرادی که مرا در بسط اندیشه‌ ام، به‌ ویژه در کتاب حاضر، یاری کرده‌اند، تقریباً غیرممکن است. تنها می‌ توانم بگویم زندگی فکری‌ ام از طریق تعامل با منتقدان مهربانی که طی سال‌ ها برایم انگیزش، چالش، نقد و پشتیبانی فراهم کرده‌اند، شکل گرفته و پربار شده است. به‌ویژه مایلم از جودیت اَلن، سو بارت، ساندرا بون فیجلیولی، الساندرا دو کوژی، جان فارستر، مارتن هاجر، جین هیلیر، مارگو هاکسلی، جودی اینز، عبدل خاکی، تِد کیچن، گاوین کیچینگ، لوئیجی مازا، اَلین موته، تیم مارشال، برایان مک لالین فقید، بَری نیدهم، ترتو پاکارینن،ایون رایدین، هیو توماس، اورلَن وَنوپ نام ببرم. هم‌ چنین باید از همکارانم در دانشگاه نیوکاسل، تشکر ویژه نمایم، به خصوص همکارانی که در تدوین کتاب مدیریت شهر ها مشارکت داشته‌ اند (هیلی و دیگران، ۱۹۹۵) ـ استوارت کامرون، سیمین داوودی، استیون گراهام، علی مدنی‌پور ، اَش اَمین و کوین رابنیز و نیز همکارانی که همکاری آن ها به تدوین کتاب حاضر انجامید، به ویژه رُز گیلروی، آنجلا هال، تیم شاو، و جئوف ویگار. بسیاری از آن ها نظر های خود را بر پیش‌ نویس‌ های این کتاب ارائه کرده‌‌اند؛ برای زمانی که صرف کردند و پیشنهاد هایی که در رابطه با ویرایش ارائه کردند بسیار ممنونم. به‌ ویژه باید از ایون رایدین، اَندی تورنلی، کالین فوگ و ناشرم استیون کندی تشکر کنم. حمایت و توصیه‌ های آن ها کتاب را پربار نموده و نقاط ضعف آن البته متوجه خود من است.
از ESRC برای حمایتی که با بورس تحقیقی شخصی طی سال‌های ۸۸ـ۱۹۸۷ از من نمود زمانی‌ که طرح کلی این کتاب برای اولین‌ بار ارائه شد؛ از دانشگاه ملبورن و RMIT ملبورن که برای مدتی حامی ام بودند؛ از دانشگاه کرتین پرث، برای پشتیبانی اش (در سال ۱۹۹۴ هنگامی‌ که نخستین پیش‌نویس کتاب نوشته شد) و به‌ ویژه از کارکنان دفتر دانشکده معماری و برنامه‌ریزی؛ و از جین هیلیر برای انگیزش و حمایتش، و دانشگاه نیوکاسل برای یک ترم مرخصی تحصیلی در سال ۱۹۹۴؛ و از همکارانم برای برعهده گرفتن بخشی از وظایفم طی این دوره نیز سپاسگزاری می‌کنم. ریچارد نیوتن ویراستار بسیار خوبی بود. تشکری ویژه هم از جیل کونولی دارم که طی چند سال اخیر منشی من بوده و شایستگی و مهارت او به یقین بیش از من است!
..
(پَتسی هیلی)

♦ دیباچۀ مترجمان کتاب:
برنامه ریزی ارتباطی و برنامه ریزی همکارانه (که برخی آن را یکی دانسته اند) از جمله الگوواره های نوین برنامه ریزی هستند که می توان آنها را شالودۀ غالب نظریۀ برنامه ریزی ازدهۀ ۱۹۹۰ به بعد دانست. اصول مهم این نوع برنامه ریزی که بر پایه انگاشت های یورگن هابرماس شکل گرفته اند و متأثر از اندیشه های فوکو و بوردیو هستند، عبارتند از:
• برنامه ریزی فرآیندی تعاملی است و این تعامل بین افرادی که هر یک انگاشت ها، نظرها و ارزش گذاری های خاص خود را دارند ( و فاقد زبان مشترک هستند) روی می دهد.
• این فرآیند تعاملی با گفت و گوهای درخور و سازنده در درون و بین جوامع و گروه های ذی نفع، از طریق شناختن، ارزش گذاشتن، گوش دادن و ترجمه کردن افکار، روی می دهد. ظرفیت انتقادی که زاییدۀ چنین تعاملی است با به کارگیری جامعیت، یکپارچگی، مشروعیت و راستی زنده نگاه داشته می شود.
• این برنامه ریزی هم ابتکاری است و هم توان دگرگونی دارد. به این معنی که قادر است شرایط عادی و روابط قدرت جاری را با تلاش های پیوسته برای انتقاد (از راه افزایش درک شرکت کنندگان در گفت وگو و درک متقابل) دگرگون کند. به این ترتیب افراد گوناگون با جهان بینی ها و تجربه های مختلف، درباره موضوع هایی که نسبت به آنها دغدغه ای مشترک دارند به گفت و گو می پردازند.

“پتسی هیلی” به واسطه سال ها تجربه و تحقیق درعمل برنامه ریزی، لزوم پیوند دادن نظریه ای اجتماعی دربارۀ فضا و زمان تغییرهای منطقه شهری را با یک نظریه سیاست (که مربوط به حکمروایی بر این پویایی ها باشد) دریافته بود. وی پس از مطالعات فراوان، رویکرد ارتباطی در نظریۀ برنامه ریزی را مناسب چنین پیوندی می یابد. حاصل این تلاش کتاب پیش رو است که به زعم هیلی “بیانیه ای دربارۀ چگونگی درک برنامه ریزی فضایی” است.

“برنامه ریزی همکارانه؛ شکل دهی فضاها در جوامع از هم گسسته” شامل ۳ بخش (۹فصل) است. در بخش اول سنت های تفکر برنامه ریزی و خطوط اصلی بحث ها در تفکر برنامه ریزی مرور و لزوم اتخاذ رویکردی نهادگرا و ارتباطی به تغییر فضایی و برنامه ریزی محیطی بررسی می شوند. پویایی های مربوط به مناطق شهری در سه حوزۀ زندگی روزمره، اقتصادهای محلی و محیط زیست بخش دوم کتاب را تشکیل می دهند. در فصول این بخش، قابلیت رویکرد نهادگرا برای تحلیل پویایی های مناطق شهری و نقاط قوت رویکرد همکارانه به برنامه ریزی فضایی (برای مدیریت همزیستی در فضاهای مشترک) ذکر می شوند. فرآیند هایی که نویسنده آن ها را برای برنامه ریزی همکارانه لازم می داند، در سومین بخش کتاب ارائه می شوند. این بخش با پرداختن به ارتباط برنامه ریزی و حکمروایی (و مباحث مربوط به اشکال جاری حکمروایی) آغاز می شود، به کاوش فرصت های موجود برای اشکال چند گانه تر و دموکراتیک تر حکمروایی و ویژگی هایی آنها می پردازد و در پایان، یک چارچوب سیستمیک نهادی مناسب را برای برنامه ریزی همکارانه تدوین می کند.

مخاطبان این کتاب جامعۀ دانشگاهی و تمامی دست اندکاران مسائل شهری هستند. به ویژه برنامه ریزانی که تلاش می کنند با گوش کردن عمیق به نظرات و جهان بینی های مختلف اعضای یک اجتماع شهری به هم رأیی دست یابند. اما فراتر از این امر، هیلی کتاب خود را سهمی درتلاش برای بازاندیشیدن و تغییر دادن دیدگاه ها می داند. او امید دارد بحث ها و استدلال های ارائه شده در “برنامه ریزی همکارانه” برای کسانی که سعی دارند از قید و بند های مسیرهای گذشته رها شوند و چارچوب های نهادی خاصی را برای کمک به رشد و شکوفایی اجتماع های محلی باز طراحی کنند، مفید واقع شود. مترجمان “برنامه ریزی همکارانه” نیز چنین امیدی دارند.
[دکتر منوچهر طبیبیان، دکتر پانته آ لطفی کاظمی | تابستان ۱۴۰۰]

♦ فهرسـت مطالـب کتـاب:
مقدمۀ نویسنده 
دیباچۀ مترجم
• بخش اول
به سوی یک تبیین نهادگرا و نظریه ارتباطی برنامه‌ریزی 
مقدمه 
فصل اول: سنت های تفکر برنامه ریزی 
خاستگاه های برنامه ریزی  
سه سنّت برنامه‌ ریزی  
برنامه‌ ریزی اقتصادی  
برنامه‌ ریزی توسعه کالبدی 
تحلیل سیاست و برنامه‌ ریزی  
نوبت تفسیری، ارتباطی در نظریه برنامه‌ ریزی 
فصل دوم: رویکردی نهادگرا به تغییر فضایی و برنامه ریزی محیطی  
چالش  
«ساختار» و «علم»  
نوگرایی و نوبت پَسانوگرا  
دگرگون‌ کردن نوگرایی: گیدنز و هابرماس 
آنتونی گیدنز 
یورگن ‌هابرماس  
استنتاج در متن فرهنگی  
یک رویکرد نهادگرا 
جای‌ گیری فرهنگی  
برنامه‌ ریزی فضایی و ایجاد هم‌ رأیی چند فرهنگی 
یک دیدگاه هنجارین 
فصل سوم: سیستم ها و کاربست های برنامه ریزی فضایی  
برنامه‌ ریزی فضایی: از تنظیم حقوق کاربری زمین تا مدیریت سازمان فضایی 
سیستم‌ های برنامه‌ ریزی فضایی و محیطی 
لیون: قدرت یک انگاشت فضایی جدید 
لنکشایر: اقتصاد و محیط: مباحثه‌ ای بخشی شده 
برنامه‌ ریزی فضایی و محیطی همچون فرآیندی اجتماعی 
• بخش دوم
پویایی های در حال تغییر مناطق شهری  
مقدمه 
فصل چهارم: زندگی روزمره و محیط های محلّی 
ارتباط های زندگی اجتماعی 
مردم و خانواده ها  
در کل، مردم چگونه این روز ها از «فضا استفاده می‌ کنند؟» 
هویت‌ ها، شبکه‌ ها و سبک‌ های زندگی 
بازسازی هویت‌ های جنسیتی 
بازاندیشی درباره خانه و خانواده 
تنوع بخشیدن به سبک‌ های زندگی 
بررسی معنای کار 
ارتباط‌ های اجتماعی زندگی روزمره 
ارتباط‌ های قدرت زندگی اجتماعی 
ارتباط‌ های قدرت چندگانه باور 
ارتباط‌ های قدرت و بری 
به چالش کشیدن ساختارهای چندگانۀ تسلّط  
رویکردی نهادی به ارتباط‌ های قدرت 
تنوع اجتماعی و قطبی‌ شدن اجتماعی 
اجتماع محلّی و زندگی روزمره  
زندگی اجتماعی و محیط‌ های محلی 
فصل پنجم: ملک، زمین و اقتصاد های محلَی 
برنامه ریزی فضایی و زندگی اقتصادی 
اقتصاد محلّی چیست؟ خودکفا، صادرات-مبنا یا سیستم باز؟  
«افزودن ارزش» به سیستم‌ های باز: دورنمایی نهادگرا 
ارتباط‌ های اقتصادی غیررسمی 
اقتصاد های محلی، بازار های زمین و ملک و نظارت برنامه‌ ریزی 
راهبردهای توسعه اقتصاد محلّی و برنامه‌ ریزی فضایی 
بازارهای زمین و ملک و تنظیم کاربری زمین 
حکمروایی محلّی و اقتصاد های محلّی: یک نقش کنش‌ گرایانه 
فصل ششم: زیستن در جهان طبیعی  
چالش محیط گرا  
انگاشت‌ های محیط در برنامه‌ ریزی فضایی 
مباحثات مربوط به سیاست محیطی معاصر 
محیط همچون ذخیره‌ ای از دارایی‌ ها  
سیستم‌ های محیطی و ظرفیت حمل 
محیط همچون «دنیای ما» 
محیط همچون انگاشتی فرهنگی 
مباحثه محیطی و برنامه‌ ریزی فضایی 
قدرت دگرگون‌ کننده نو محیط‌ گرایی  
• بخش سوم
فرآیند های برای برنامه ریزی همکارانه 
مقدمه  
فصل هفتم: برنامه ریزی و حکمروایی 
حکومت و حکمروایی 
سیاست، خط‌مشی و برنامه‌ ریزی 
معنای سیاست 
نقش خط‌مشی  
اَشکال و سبک‌ های حکمروایی 
دموکراسی نمایندگی 
دموکراسی چندگانه‌ باور  
صنف‌ گرایی 
حامی‌ پروری 
اشکال در حال تحوّل حکمروایی 
رویکرد مبتنی بر معیار
هم‌ رأیی کارفرمایانه 
احتجاج مشمول 
دگرگونی حکمروایی 
فصل هشتم: راهبردها، فرآیندها و برنامه ها  
برنامه‌ ریزی به مثابه تولید کننده اقناع راهبردی 
راهبردسازی به مثابه سیاست و فن 
رویکرد فرآیند عقلانی به راهبردسازی  
رویکرد های تعاملی به راهبرد سازی  
یک فن‌ آوری برای انتخاب راهبردی 
یادگیری اجتماعی 
فن‌آوری‌ های اجتماعی برای دنیایی با قدرت مشترک 
راهبرد سازی از طریق احتجاج مشمول 
موضوعاتی درباره طرح نهادی فعالیت راهبردسازی 
شروع: آغازگران، ذی نفعان و عرصه‌ ها  
روال و سبک‌های بحث  
ساختن گفتمان‌ های سیاست  
حفظ هم رأیی 
از آرمان‌ باوری ریشه‌ ای به «شعور معمول» 
فصل نهم: طرح نهادی سیستمتیک برای برنامه ریزی همکارانه 
تدوین سیستمیک و چارچوببندی مورد  
پارامترهای طرح نهادی سیستمیک برای حکمروایی دموکراتیک مشارکتی 
ابعاد سیستم‌ های سیاست: مطالبی از مدیریت عمومی، اقتصاد سیاسی و فلسفه سیاسی  
پارامترهای پیشنهادی  
حقوق و وظایف  
حقوق  
وظایف 
اِعمال و باز مطالبه چالش‌ ها  
منابع  
معیارهایی برای باز مطالبه چالش‌ ها 
شایستگی‌ های حکمروایی 
ساختن ظرفیت نهادی از طریق برنامه‌ ریزی همکارانه 
کتابشناسی 

دریافت تصویر جلد
منبع خبر: www.MemarNews.com
مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.
هرگونه استفاده از مطالب اختصاصی این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.