اعلام نتایج مسابقه طراحی باغ مفاخر اردبیل

بیانیه هیئت داوران
با سلام و تحیت؛ ما داوران این مسابقه‌ی ارزشمند و اثرگذار اعلام می‌داریم با توجه به گستردگی و دامنه‌ی طراحی اینگونه موضوعات که ریشه در فرهنگ غنی و آئینی دارد، آثار ارائه شده فرصت مغتنمی را فراهم می‌آورد که در آینده در اعتلا و رشد مکان‌های اینچنینی موثر بوده و اثربخش باشد.
در بررسی و گزینش طرح‌های ارائه شده، دو طرح برگزیده معرفی می‌گردد و یک طرح نیز مورد تقدیر قرار می‌گیرد.

داوران به ترتیب حروف الفبا
– هوشنگ مهر اردلان
– آرتور امید آذری
– حسن تقی نژاد
– نادر روزرخ
– موسی عزیزی
– نیما مصطفائی
– محسن نوروزوند
– وحید وزیری

• کارفرما: شهرداری و شورای شهر اردبیل
• برگزارکننده: مهندسین مشاور عرصه
• مدیر مسابقه: سینا مصطفائی

▪️کد ۲۱۷ با ۵۶۶ از ۷۰۰ امتیاز داوری به عنوان طرح اول انتخاب می‌گردد.
▪️کد ۳۰۵ با ۵۶۳ از ۷۰۰ امتیاز داوری به عنوان طرح دوم انتخاب می‌گردد.
▪️کد ۲۶۵ با ۱۰۱ از ۷۰۰ امتیاز داوری به عنوان طرح تقدیر شده انتخاب شد و جایزه نفر سوم به ایشان تعلق می‌گیرد.
▪️هیئت داوران برای این مسابقه رتبه سوم و طرح برگزیده‌ (چهارم الی دهم) انتخاب نکردند.

کد ۲۱۷- محمدرضا مقدسی
کانسپت و توضیحات: تاریخ معماری و منظر شهری در ایران مملو از حضور پدیده‌ای به نام باغ ایرانی می‌باشد که به عنوان یک محصول فرهنگی از تعامل سازنده بین انسان و طبیعت پیرامون سخن می‌گوید و عنوان پردیس (بهشت) را به خود اختصاص داده است. امروزه به دلیل صنعتی شدن، رشد بی رویه شهرها و ساختمان سازی اکثر زمین‌های باغی و زراعی که پتانسیل ایجاد پردیس ایرانی را داشته‌اند از بین رفته‌اند و جای خود را به آپارتمان‌ها و برج‌ها داده‌اند و همین امر باعث شده است که ارتباط بشریت با طبیعت و فضای سبز کاهش یابد و فضای سبز با مقایس مناسب در بافت شهری یافت نشود و تبعات روحی و جسمانی را برای شهروندان به همراه داشته باشد. لذا حفظ فضاهای سبز خوش مقیاس در بافت شهری و طراحی و ارتقا کیفی آنها الزامی می‌باشد که می‌بایست مورد توجه مدیران شهری و سیاست گذاری‌های کلان شهری قرار گیرد. خوشبختانه به لطف شهرداری محترم اردبیل و توجه به باغ نظر در جنوب غربی نایین قلعه اردبیل، این امکان برای طراحان و معماران به وجود آمده است که در راستای حفظ درختان ارزشمند و ارتقا کیفی وضع موجود باغ نظر با عنوان باغ مفاخر اردبیل ایده پردازی نمایند .
المان‌های انسان ساز و مناظر تاریخی به جا مانده از گذشته هر سرزمین؛ نماد و سمبلی از هویت فرهنگی و تمدن غنی اجداد آن قوم محسوب می‌گردد که هر آینه به زندگی امروز قوم و ملتش معنا می‌بخشد و موجبات تفاخر و عزت آن را فراهم می‌سازد. بدین سبب، هر کوششی در راستای بازنمایی، بازطراحی و حفظ آن صورت گیرد، در اصل کمکی به بقای فرهنگ و سنت‌های کهن یک سرزمین است. باغ ایرانی نیز از این امر مستثنی نمی‌باشد که مورد توجه طراح “باغ و پل مفاخر اردبیل” قرار گرفته است و با الگوگیری‌های آشکار و نهان از اصول باغ ایرانی دست به طراحی و بازخوانی نوینی از باغ ایرانی که یاد آور مفاخر اردبیل می‌باشد زده شده است که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
⦁ توجه به هندسه و محورگرایی باغ ایرانی
⦁ توجه به موقعیت قرار گیری کوشک و سردرها در باغ ایرانی
⦁ توجه به الگو کوشک‌های نه بخشی
⦁ توجه به اقلیم اردبیل
⦁ توجه به الگو کاشت درختان باغ ایرانی و ارائه تعریف جدیدی از آن
فقط موارد ذکر شده در بالا مورد توجه طراح نبوده است و سعی شده که به سایر خواسته‌های کارفرما، المان‌های کهن اردبیل، کوه و دشت سبلان نیز توجه شود و در طراحی مورد استفاده قرارگیرند. به طور مثال
۱. با توجه به اینکه طرح می‌بایست یادآور و معرف مفاخر اردبیل باشد، طراح سعی کرده است از هویت شهری و المان‌های کهن اردبیل”سنگ افراشت‌های شهر ئیری” که حدوداً ۸ هزار سال قدمت دارد (و المانی از بزرگان آن زمان می‌باشد و نه سنگ قبر آنها) بهره ببرد و در قالب memorial architecture المان سنگ افراشت مفاخر را طراحی کند (که تصاویر و نام و مشخصاتی مختصر از مفاخر روی آنها نصب می‌گردد) و در قسمتی دیگری از طرح، فضای لابی مفاخر در نظر گرفته شده است که دو بیتی‌هایی در وصف مفاخر اردبیل بر روی المان آویزهای سقفی خوش نویسی شده اند. قابل ذکر است در دیوارهای شفاف محوطه و جاهای مختلف باغ از جمله پل شاخص سردیس‌هایی از مفاخر جانمایی شده اند.
۲. علاوه بر خواسته‌های فضایی کارفرما: آمفی تئاتر، گالری، اداری، سرویس بهداشتی عمومی و پارکینگ و سایر موارد که مورد توجه و طراحی قرار گرفته است، پلی نیز طراحی شده است که مجموعه باغ را به بوستان قدس، رودخانه بالیقلو چای و خیابان جدی وصل می‌کند و عبور از روی آن تجربه جالبی را برای مخاطبان به ارمغان می‌آورد؛ چرا که از روی درختان و از بین تاج و شاخ و برگ درختان عبور می‌کند و وقتی رو به کوه سبلان قرار می‌گیرند، آن کوه به خوبی رویت می‌شود. رنگ این پل مفاخر از شقایق‌های دشت سبلان در فصل بهار الهام گرفته شده است.
در پایان قابل ذکر است سعی شده است علاوه بر این که این باغ به عنوان یک عنصر شهری شاخص معرفی گردد، فضایی باشد که مخاطبان از نظاره و حضور در آن به شعف آیند و اوقات خوش و مفیدی را در آن سپری نمایند.

کد ۳۰۵- دفتر معماری ایده همساز / تیم طراحی: رئوف قاسمی، ساناز بیوک آقازاده، سجاد عبادی، شیرین زارعی
کانسپت و توضیحات: دیار اردبیل با قدمتی بسیار طولانی و با پیشینه ای تاریخی میزبان و پروش دهنده بسیاری از اندیشمندان و افراد تاثیرگذار سرزمین ایران بوده است که کمتر شناخته شده و بسیاری از منابع ارزشمند از اثرات ایشان به فراموشی سپرده شده است، از نقشی که در عرفان ایرانی اسلامی و تصوف داشته تا بسیاری از افتخاراتی که مردان و زنان آن سالیان متمادی از گذشته تا به امروز بر تار و پود فرهنگی این سرزمین افزوده‌اند. دیدگاه ما در طراحی این پروژه این بود که علاوه بر ایجاد مکانی یادبودی و اشاراتی به تاریخ و خدمات این بزرگان، محفلی برای ادامه و توسعه این تفکر فراهم آید. از این رو فضاهایی برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و هنری و نیز بسترگاه‌هایی برای حضور و تعامل مردم با یکدیگر در بستر زمین این پروژه فراهم شد ه است. چیزی که در شهر بسیار کمیاب می‌باشد، تعامل مردم در فضاهای عمومی به واسطه عدم وجود فضای معماری متناسب است. نقطه دوم مساله فضای سبز این شهر است که سرانه ناچیزی دارد. بنابراین توصیه ما این بوده که این باغ قدیمی در اختیار مردم شهر قرار گیرد و مجدداً روش‌های انحصارطلبانه با ایجاد حصار و حفاظ تکرار نشود؛ چون این دیدگاه علاوه بر آن که این فضا را محدود می‌سازد، اصل تعامل و حضور شهروندان را از بین می‌برد و آن را از دسترس شهر خارج می‌کند.

کد ۲۶۵- حسین بهرو
فرآیند طراحی: ابتدا به رسالت اصلی و اولیه باغ شهریِ مورد نظر در بستر خویش پرداخته شد؛ بگونه‌ای که با توجه به محدوده طراحیِ مورد نظر در یکی از بهترین نقاط شهر اردبیل واقع شده است، لزوم ارتباط مستقیم و بدون واسطه‌ی حداقل، جداره‌هایِ اصلیِ باغ با شهر و عابرین پیاده در طول شبانه روز محتمل است؛ اما در ادامه و با توجه به خواسته اکید کارفرما، مبنی بر طراحیِ باغِ محصور، با ورود و خروج کنترل شده، این مهم پس از فعال سازی جداره‌های سایت جهت ارتباط با بسترِ خویش، میسر شد. 
در ابتدای فرایند طراحی، تاثیرات محیطی (ابعاد و شکل زمین، دسترسی‌ها، دیدهای مناسب و …) مورد توجه و بررسی قرار گرفت؛ در ادامه توجه به فرم و الگوی باغ ایرانی و اصول حاکم بر طراحیِ آن مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت؛ در نهایت آنچه می‌توان از آن به عنوان چالش اصلی طراحی در این مسابقه نام برد، نحوه ارتباط طرح پیشنهادی با عنوان باغِ مفاخرِ اردبیل بود.
در ادامه و در تشریح گام به گام نحوه نگرش به هر کدام از دغدغه‌های فوق الذکر، ابتدا به تاثیرات محیطی و تبعیت از فرم و الگوی باغ ایرانی به صورت توامان پرداخته شد، بگونه‌ای که با توجه به کشیدگیِ سایت پلان در امتداد خیابان‌های استقلال و آب و همچنین بهره گیری از اصل ایجاد و طراحیِ مستطیل کشیده که از اصول طراحیِ باغِ ایرانی است، توجه شد و در همین راستا مستطیل کشیده‌ای که همسو با جهت خیابان‌های مجاور است، در نظر گرفته شد. در جهت پاسخ‌دهی به چالش اصلی پروژه (نحوه ارتباط طرح پیشنهادی با عنوان باغ)، چنین برداشتی انجام شد:
ایرانیان باستان درخت سرو را الگوی طبیعی برای انسان می‌دانستند؛ به همین دلیل و با عنایت به عنوان باغ “باغ مفاخر اردبیل” هر کدام از نام آوران و مشاهیر این خطه را همچون درختی سرو که ریشه در این خاک دارند و سر بر آسمان می‌سایند، در نظر گرفتیم تا بدین سان، باغِ مفاخر اردبیل نیز با دربر گرفتن آن درختان مزین به نام ایشان، به خود ببالد و ارائه دهنده آن همه زیبایی، راستی و سبزینگی به همگان باشد.
تاکید بر پرسپکتیوهای متعدد یک نقطه‌ای در جهات متعدد و باز بودن چشم انداز اصلی از دیگر موارد مورد تاکید در طرح پیشنهادی است که برگرفته از اصول کلیدیِ باغِ ایرانیست. این نوع تقسیم بندی محور اصلی باغ، حکایت از این دارد که طراح به سیستم آبیاری درختان و فضای سبز و همینطور کاشت درختان نیز توجه خاص داشته است، بطوریکه کاملاً اجرایی و عملیاتی باشد.
حرکت در چارچوبِ محورِ اصلیِ باغ و در نگاه کلی تر در چارچوب هندسه حاکم بر باغ شکل می‌گیرد. مسیرها مستقیم در نظر گرفته شده است؛ چنانکه چشم اندازِ بازِ انتهایِ هر مسیر، قاب تصویریِ زیبایی شکل می‌دهد تا فردِ استفاده کننده از فضا، خود را در آرامشی مطلق تصور کند و بتواند تصویری زیبا و دل انگیز از فضا را در ذهن خویش ثبت و ضبط نماید.
در ادامه، پس از شکل دهی شاکله اصلیِ باغ و در جهت تبعیت از دیگر مفاهیم و اصولِ حاکم بر طراحیِ باغِ ایرانی، محوربندیِ اصلِ باغ صورت پذیرفت که محور اصلیِ باغ، شاملِ استخر آبی منقطع در طول محور می‌باشد. در انتهایِ باغ نیز فضاهایِ مورد نیاز: آمفی تئاتر، ساختمان اداری، سرویس‌های بهداشتی و دیگر فضاها شکل گرفت که بخش روییِ ساختمان‌های مذکور، به عنوان فضای نشیمن و نظرگاه در نظر گرفته شد.
نحوه دسترسی به فضای نظرگاه نیز از طریقِ دو رمپ نسبتاً بلند با درصد شیب حدودی ۵/۲ به موازات محور اصلیِ باغ میسر شد. این مسیر شیبدار از چند وجه قابل توجیه و دفاع است:
۱. ایجاد اختلاف ارتفاعی و رهنمون کردن کاربر به ارتفاع، جهت مشاهده زیبایی‌های باغ از ارتفاع
۲. بکارگیری فضای زیرین رمپ در فصول سرد سال در جهت برپاییِ نمایشگاه و همچنین استفاده کاربران به عنوان فضای نشیمن
۳. ایجاد سایه و مسیری خنک و دلنشین در ساعات گرم روزهای تابستان
۴. تاکید بیشتر بر درختان سروِ مزین به نام مشاهیر و مفاخر اردبیل
کانسپت اولیه رمپ‌های متصل به نظرگاه، برگرفته از مقطعی است که در شیت اول گویاست.
سطح فوقانی (قسمت روشن و نورگیر و سبز)، تمثیلی است از جاودانگی و در مقابل، سطح زیرین تمثیلی است از مرگ. اما آنچه که از این تفاسیر بر می‌آید، زنده بودنِ یاد و نامِ مفاخر و مشاهیر این خطه است که حتی پس از مرگ نیز، چون درختِ سروی زیبا و استوار ریشه در این خاک دارند و سر بر آسمانِ آبیِ این مرزو بوم می‌سایند.

تهیه و تنظیم: معمارنیوز
لینک مرتبط: فراخوان مسابقه
سایت مرتبط: adc.ardabilcity.ir
منبع خبر: www.MemarNews.com
مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.