نگاهی به کتاب «باغ شهر اسلامیه»

تألیف: دکتر رستم صابری فر؛ دانشیار دانشگاه پیام نور
سید عزیز معزی – محسن فلاحت
ناشر: امید مهر
تاریخ انتشار: ۱۳۹۴
تیراژ: ۱۰۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۱۴۱
قیمت: ۸۵۰۰۰ ریال

بیش از یک صد وسی سال از زمانی که ابنزر هوارد ایده باغ شهری خود را مطرح نمود،می گذرد. این ایده اگرچه به طور کامل در هیچ جای جهان به واقعیت نپیوست، اما همچنان طرفدارانی در گوشه وکنار دارد.

یکی از شهرهایی که هم اکنون  از عنوان باغ شهر استفاده کرده، روستا-شهر اسلامیه در استان خراسان جنوبی است.
مطابق ادعای مسئولین شهری و استانی این مجوز از سوی وزارت کشور صادر شده و به دلیل خصایص ویژگی های منحصر به فرد، این شهر تنها باغ شهر ایران قلمداد می گردد کتاب حاضر هم به همین منظور تهیه شده است و قصد دارد نشان دهد که آیا این شهر میتواند به عنوان  تنها و یا لااقل یکی از باغ شهرهای ایران قلمداد شود یا خیر؟ آیا اعتراضاتی که در ارتباط با نوسازی و بازسازی شهر به راه افتاده است، صحیح و قانونی است و یا برای کسب منافع و یا تحت فشار قرار دادن مسیولین است؟ و…

به این منظور، ابتدا پیشینه موضوع از زمان مطرح شدن ایده باغ شهر مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه با معرفی و شناسایی مولفه هایی که برای باغ شهر های اولیه مطرح شده است، شرایط شهر اسلامیه مورد سنجش و ارزیابی قرار خواهد گرفت. در انتها بر اساس یافته های بررسی، پیشنهاداتی نیز ارائه خواهد شد تا برخی از مشکلات مطرح در این زمینه مرتفع گردد.

با توجه به توضیحات ارائه شده در فوق، کتاب حاضر مجموعه ای است مشتمل بر پنج فصل که در فصل اول آن کلیات و مبانی نظری مطرح شده و در طی این فصل بر چرایی شکل گیری ایده باغ شهر زندگی ابنزر هوارد و ابعاد و مولفه های اصلی این تفکر تاکید می شود.در ادامه، دیدگاه های موافقین و مخالفین این ایده با توجه به نمونه های اجرا شده از تفکر باغ شهری ارائه شده و مولفه هایی که در بررسی باغ شهرها مورد استفاده قرار می گیرد، تشریح وتبیین شده است.

فصل دوم کتاب، سابقه اجرایی، چرایی و چگونگی طرح و اجرای ایده باغ شهر در ایران به همراه مشکلات و تنگناهایی که در این مسیر قابل تصور است را مورد بررسی قرار داده است. در این فصل بیشترین تاکید بر آن است که اصولا قصد و غرض افرادی که به سوی این ایده نظر دارند، چه بوده است و چرا به هدف یا اهداف نهایی خود در این زمینه دست پیدا نکرده اند. در همین فصل، باغ های ایرانی و چگونگی حضور و بروز آنها در شهر ها و ایده های شهرسازی مورد تاکید قرار گرفته است.

فصل سوم با عنوان، نوشهر اسلامیه، دلایل شکل گیری شهر اسلامیه را که در پی وقوع زلزله در شهر فردوس و به خواست گروهی از مردم ایجاد شد را بررسی می کند. در این فصل عنوان شده است که این شهر اساساً از همان ابتدا تلفیق زندگی شهری و کشاورزی را مد نظر داشته است. چرا که مردمی که به این مکان روی آوردند، قصد داشتند که در کنار باغات و روستا های قدیمی ییلاقی خود، زندگی و فعالیت نمایند. نکته دیگر مورد تاکید در این فصل آن است که این شهر در سایه درایت معتمدین محل و همراهی و مشارکت مردم به شهری سرزنده و سرسبز تبدیل شده است. در این روند نقش برخی از افراد از جمله روحانی مستعد و پر تلاش این خطه، بسیار پررنگ مشاهده می شود.

فصل چهارم چگونگی تکامل نوشهر اسلامیه را به باغ شهری مهم و استراتژیک تشریح می کند. به همین منظور در ابتدا دلایل و مستندات مربوط به اینکه چرا اسلامیه نوشهر نامیده شده، بیان شده است. علاوه بر آن یاداور می شود که این شهر در طی توسعه خود، سطوح مختلفی از تحول را پشت سر گذاشته است. در ادامه این مبحث عنوان شده است که با توجه به شرایط و بافت زراعی و باغی این محدوده، اسلامیه به شکلی توسعه و تکامل پیدا نموده است که ناخواسته همان قالب و طرح اولیه هوارد را دنبال کرده است. به همین دلیل می توان آن را باغ شهر و یا لااقل باغ شهری ایرانی قلمداد نمود. چرا که اصولا حتی سیاست گذارانی هم که طرح باغ شهر را مطرح نموده و در مواردی در پی اجرای آن بودند، از همین کالبد و ساختار پیردی کرده اند.

فصل پنجم، ضرورت های تداوم باغ شهر اسلامیه نام دارد. به همین منظور در این فصل، عنوان شده است که علی رغم تلاش های متعددی که در ارتباط با حفظ حیات شهر اسلامیه در همین قالب و عنوان باغ شهری صورت گرفته، اما به نظر می رسد تفکیک بی رویه باغ های آن سرعت گرفته و این روند اگر همچنان ادامه پیدا نماید، میتواند شرایط این شهر را به کلی دگرگون کرده و ماهیت وجودی آنرا به طور کامل از بین ببرد. این در حالی است که این شهر علاوه بر شرایط مساعد آب و هوایی که در اختیار دارد، استراحت گاه میلیون ها زائر و مسافر است. چرا که به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارتباطی خود سالانه میلیون ها زائر و مسافر را که به سمت مکان های زیارتی و سیاحتی شمال، شرق و جنوب در حرکت هستند را سرویس دهی میکند. به همین دلیل بسیاری از مسئولین محلی و منطقه ای اعتقاد دارند، باید این شهر نه تنها موقعیت کنونی خود را حفظ کند، بلکه برای اینکه سایر نقاط استان از مواهب مربوط به گردشگران بیشتر بهره برداری نمایند، اسلامیه به محلی برای معرفی سایر قابلیت های استان بدل گردد.

تصویر جلد کتاب
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.