نشست «حفاظت از گورستان های تاریخی درون شهری به مثابه مناظر فرهنگی»

اختصاصی، معمارنیوز- پژوهشکده بناها و بافتهای تاریخی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار می نماید:

نشست با موضوع:
حفاظت از گورستان های تاریخی درون شهری به مثابه مناظر فرهنگی
(بازخوانی و بازیابی ارزش های میراثی گورستان های تاریخی درون شهری و ارائه معیارهای حفاظت)

سخنران:
کاوه منصوری؛ دکتری مرمت بناها و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، کارشناس ارشد دپارتمان مرمت و حفاظت مهندسان مشاور عمارت خورشید

چکیده:
گورستان‌های تاریخی به عنوان یکی از ساختارهای تاریخی زیستگاه‌های انسانی، محملی برای اجتماع نشانه‌ها بوده و تاریخ، فرهنگ، هویت و حافظه‌ جمعی سکونتگاه‌های سرزمینی را در خود جای داده اند. علیرغم تاکید پژوهشگران و دست‌اندرکاران مجامع علمی بر اهمیت وجودی این عرصه‌ها و انجام برخی مطالعات پایه، هیچ سند مشخصی در رابطه با شناخت، ارزیابی و حفاظت از گورستان های تاریخی کشور دیده نمی شود.وجود ارزش‌های متنوع در این عرصه‌های تاریخی- طبیعی، از یک‌ سو و آسیب‌پذیری فزآینده آنها در برابر عوامل تهدید (طبیعی، مصنوع) سبب شده است تا بتوان موضوع گورستان‌ها را در چارچوبی میان‌دانشی از حوزه علوم انسانی با تمرکز بر روش‌های علمی حفاظت از محوطه‌های تاریخی- فرهنگی مورد شناسایی قرار داد. از همین رو، پژوهش حاضر با رویکرد به تدوین راهبردهای حفاظت از مناظر تدفینی، ضمن معرفی گورستان ها به مثابه مکان میراثی، با بهره گیری از متد توصیه شده یونسکو در باب حفاظت ارزش مبنا سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که گورستان های تاریخی ایران دارای چه ارزش هایی بوده و چه آسیب‌هایی آنها را تهدید می‌کنند؟ شیوه حفاظت از این محوطه‌ها چیست و چگونه می‌توان از روش‌های علم حفاظت برای ارتقاء جایگاه گورستان‌ها به مثابه فضاهای هویتمند شهری بهره جست؟

در جهت پاسخگویی به این پرسش، پژوهش با اذعان به وجود منابع دست اول خود در بطن شهرها که آنها را دارای اصالت می پندارد، با بهره‌گیری از روش‌های کیفی پژوهش و متدولوژیHGHC (روش کیفی ترکیبی بر پایه گراندد تئوری، هرمنوتیک، مطالعات تاریخی و مورد پژوهی) طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی به بررسی شش گورستان‌های تاریخی ظهیرالدوله، ارامنه دولاب، امام زاده عبداله، ابن بابویه، تخت فولاد و دارالسلام پرداخته و با بهره گیری از فرایند تحلیل محتوا، آنالیز داده های میدانی را در دستور کار قرار داده است.

کدگذاری‌ها و آنالیز داده ها مشخص نموده است که می توان پارامترهای سازنده گورستان‌ها را در دو طبقه پارادایم های بیرونی و درونی و در شش مقوله بستر، بافت، ساختارهای فرهنگی- اجتماعی، تاریخ، کالبد و منظر مورد بررسی قرار داد. نتایج مطالعات در قالب یک نظریه داده بنیاد اولیه با عنوان “پارادایم‌های موثر بر شکل‌گیری گورستان‌های تاریخی ایران” نشان می‌دهد که گورستان‌های تاریخی به عنوان گونه‌ای از مناظر فرهنگی انسان ساخت، عرصه هایی تدفینی نشانه دار شده با قدمت بیش از ۱۰۰ سال هستند که محدوده آنها مشخص بوده و دارای دوره های توسعه و گسترش باشند. ویژگی بارز این محوطه‌ها، ارتباط ساختاری محیط پیرامون و چیدمان درونی آنهاست که در منظرپردازی های طبیعی و انسان ساخت گورستان تجلی یافته و با نظام مشخصی از یادمان ها و نشانه های انتزاعی غنی شده اند. این گورستان ها، دارای جنبه های مختلف دینی- مذهبی، فرهنگی- اجتماعی و یادمانی بوده و بواسطه دفن مشاهیر جامعه مورد احترام شهروندان و محل رجوع آنها می باشند. نتایج مطالعات نشان می دهد؛ گورستان ها به سبب ساختار ویژه خود موضوع منشور بورا بوده و دارای ارزش های متعددی از جمله ارزشهای تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، هنر و معماری، محیطی ، نشانه شناسی، قوم شناسی، باستان شناسی و اکولوژیک و… هستند.

گستره ارزشمندی این عرصه های تاریخی که از گروه های کوچک خانوادگی تا جامعه جهانی را دربر می گیرد، بر ضرورت شناخت، ثبت ملی، حمایت و مدیریت حفاظتی گورستان ها تاکید دارد. حفاظتی که حدود آن می بایست با درنظرگرفتن سطح بندی ارزشها و پس از آنالیز خطرپذیری و بر مبنای کنوانسیون ها و منشورهای بین المللی و دستورالعمل های حفاظتی نهادهای موثر در مدیریت میراث فرهنگی کشور تعیین گردد. براساس یافته‌های پژوهش، سطح مداخله در عرصه‌های تدفینی، می‌بایست محدود به اقدامات حفاظت، نگهداری و تثبیت بوده و هراقدام اصلاحی یا مرمتی منوط به ارائه اسناد متقن از وضعیت اولیه محوطه تاریخی و آثار موجود در آن باشد. نتیجه مطالعات صورت گرفته در قالب دستورالعمل جامع حفاظت و پیش‌نویس سند ملی حفاظت و حراست از گورستان‌های تاریخی کشور ارائه گردیده است.

* حضور در این سخنرانی برای عموم آزاد و رایگان میباشد.

زمان: یکشنبه مورخ ۳۱ تیرماه ۱۳۹۷، ساعت ۹ الی ۱۲
مکان: تهران، خیابان امام خمینی، ابتدای سی تیر، روبروی موزه ملی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی، سالن اجتماعات
تلفن: ۱-۶۶۷۵۸۷۶۰
دریافت پوستر
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.

هرگونه استفاده از مطالب اختصاصی این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.