نام ها و سایه ها؛ نقد معماری از شعار تا عمل

نشریه هنر معماری_اختصاصی، معمارنیوز_ نام ها و سایه ها؛ نقد معماری از شعار تا عمل

مردم می گویند زندگی مهم است اما من مطالعه را ترجیح میدهم. (لوگان پیرسال اسمیت)

جای خرسندی است که مسئولین حوزه ی فرهنگ کشور سال جدید را با موضوع فرهنگ مطالعه و کتابخوانی آغاز کردند. آنقدر در این حوزه ضعیف هستیم که همین بارقه ها نیز ما را چند هفته ای سرحال نگه می دارد. اغلب این حال خوش ما را بخاطر منفعت اقتصادی چنین تصمیماتی قلمداد می کنند، اما واقعیت این است زمانی که شما کتابخوان حرفه ای باشید، دلتان برای اهل موبایل بیشتر از گدایان خیابانی میسوزد! پس باید از مسئولین حوزهی فرهنگ و هنر، اهالی فرهنگ، گمنام های بازار نشر، آنانکه فکورانه شبها با قلبی نگران اندیشهی مردم، سر بر بالین میگذارند متشکر باشیم.

از مطالعه که در گذریم باید از نقد برای شما بگوییم. باید از کسانیکه نقد (به طور کلی) و نقد معماری (به طور اخص در ایران) را بنیان نهادند و ما را متوجه این ضرورت کردند تشکر کنیم. کما اینکه بعضی از آنان فقط ژست منتقد گرفتند و هیچگاه نقد ننوشتند! حقیقتا فضای نقد معماری کشور مهیا است و ما ماهها است در این امر مشغول هستیم و آثار منتشر شده ی ما مبین این ادعای ماست. اتفاقات منفی به ندرت رخ دادهاند و ما نمیدانیم چرا همه از نقد بد مینویسند و میترسند و هشدار میدهند!؟
ما فکر میکنیم این جای گله برای ما محفوظ است که چطور مسئولین ایرانی که وظیفه ی مستقیم آنان بررسی فضای نشریات و رسانه ای کشور است چند ساعتی در باب نقد معماری و معضلات و حتی نخستین نقدنویس های فرانسه ی کبیر می گویند و تحلیل میکنند و مشکلات درونی را لیست و در نهایت راهکار ارایه میدهند، اما نمیدانند زیر گوششان ما ماههاست نقد مینویسیم؟! چطور ممکن است؟

«سالها دل طلب جام جم از ما میکرد        و آنچه خود داشت زبیگانه تمنا میکرد»
«گوهری کز صدف کون و مکان خارج است    طلب از گمشدگان لب دریا میکرد»

البته این خود پرسش است که چگونه ناگهان همگی منتقد معماری شدهاند و آیا پشتوانه ی علمی آن وجود دارد یا خیر… کما اینکه جای تاسف دارد که بعضی دوستان به خاطر مسائل شخصی یا به واسطه ی هدفی که خود را «نخستین» بخوانند دیگران را انکار میکنند. ما نخستین نبوده و نیستیم و نمیخواهیم باشیم، اما قطعً آنان که عملا نقد معماری مینویسند نام هایی است غیر از سایه هایی که از تاریکی فقط سخنرانی کردند. نقد معماری نیازمند اقدام عملی بود که شجاعت و استقلال مالی و فکری به عنوان زیرساختهای آن مطرح بود. امروز این استقلال در بعضی نشریات به وجود آمده است. ۹ ماه است که این دوران طی شده و فرزند نقد معماری ایران به دنیا آمده و این رشد ادامه دارد. اینکه چرا مسئولین ایرانی نقد معماری در ایران را باور نمیکنند برای ما پرسش است. نه اینکه این رویداد مهم باشد بلکه مایه ی تأسف است. همچنین:
از اینکه بعضی دوستان و مسئولین ما و یاران را نمی بینند و نمی خواهند داشته های ملی را باور کنند متأسف هستیم!
از اینکه حوزه های دانش در ایران محدود شده به چند اسم خاص و جوان ها را نمی بینیم متأسف هستیم!
از اینکه پیشنهاد جایزهی نشریات معماری ایران را دادیم و رد شد متاسف هستیم!

از اینکه درخواست کردیم به بهترین مجله، طراحی جلد، سرتیتر، مقاله، گزارش، نقد، صفحه آرایی، چاپ، صحافی و دهها عنوان دیگر که موجبات چاپ مجلات را فراهم می آورند، سالانه جایزه بدهیم و گفتند نیازی نیست و حضرات به نشریات معماری به چشم کاسبی و دکان نگاه میکنند متأسف هستیم. ضمن انداختن سر خود به پایین از پیشکسوتان بزرگترمان و همکاران هم ردیفمان بابت این همه افتخارآفرینی متشکر هستیم.

از اینکه جایزه نقد معماری ایران را در قالب دومین دوسالانه معماری، شهرسازی و طراحی داخلی مطرح کردیم و با یاری داوران و حامیان خود حتی برای نقدهای نوشته شده جایزهی نقدی (در هر سه بخش گذشته، معاصر و آینده) در نظر گرفتیم و نزدیک به یک سال (از مهر ۹۴ تا مرداد ۹۵) زمان برای ارسال تنها سی دی نقدها به دبیرخانه مشخص کردیم متأسف هستیم! ما بر دستانی که قلم به دست گرفتند و تاکنون نقدهایشان را برای ما فرستادند بوسه میزنیم. ما به خاطر شما این راه را با قدرت تا روز آخر ادامه میدهیم.

زبان، لباسی برای اندیشه است. (ساموئل جانسون)

یک باغبان حرفهای زمانی که چمن میکارد میداند که روزی که کاشته هایش جوانه زدند و قد کشیدند باید آنها را یک مرتبه با ماشین چمنزنی بزند! آماتورها این حرکت وی را دیوانگی قلمداد میکنند که باعث مرگ چمنها خواهد شد، اما او میداند با قطع چمن ها از ساقه، آنها بار دیگر رشد میکنند و این بار ضخیمتر و مقاومتر بار میآیند. پس دیگر خیالش راحت میشود که حتی اگر روزی او نبود، این چمنها طاقت بازی فوتبال و تکل زدن و دویدن با کفش شش میخ هم دارند! ما آن باغبان هستیم و کارمان مثل دستگاه چمن زنی.

اندیشه ی انسان باید تنفس کند تا رشد یابد؛ مثل گیاه، مثل درخت. اندیشه باید آفتاب بخورد، باران ببیند، سرد و گرم را تجربه کند تا رشد یابد. ما اعتقاد داریم این درخت باید برگ بریزاند، زرد شود، حرص شود تا درخت شود. ما به وظیفه ی باغبانی خود واقف هستیم و به آن عمل میکنیم و تلاش میکنیم اندیشه ی معماران و هنرمندان این مملکت را در قالب زبان معرفی نماییم. حال اینکه بعضی معماران به هزار و یک دلیل نمیخواهند کار مطبوعاتی حرفه ای انجام بدهند مشکل ما نیست. اینکه آنان نمیخواهند اندیشه شان معرفی شود مشکل ما نیست. معماران ایرانی به مطبوعات و مجلات به چشم درگاه معرفی آثار خود صرفا مینگرند و تحمل کوچکترین نقدی را حتی در باب سایز و فنون عکاسی کارهایشان را تحمل نمیکنند؛ وگرنه دستگاه نقد ما هر روز روغنکاری میشود!

آن کس که برای نخستین بار به جای کوبیدن چماق بر مغز دوستانش، با ناسزاگویی به آنها توهین کرد را باید در جرگهی بنیان گذاران تمدن شمرد. (جان کوهن)

مشکل کار ما از آنجا شروع شد که تلاش کردیم این درخت را با تعبیه چوبکی کم صافتر رشد دهیم. نشریات معماری تریبون معرفی پروژه ها و معماران بودند و هستند. ما این کار را تبدیل کردیم به تریبون بیان نقد و اندیشه در قالب پروژه ها. اما نقد آنقدر در ایران مهجور بود که حتی دوستان ما از این تغییر رویه ی ما گله کردند.
معماری ایران در حال ارتقای خود به سطح جدیدی از اندیشه است. در این روزهای تاریخی است که ما باید با خود صادق باشیم و ضمن اصلاح نواقص خود راه آینده را استوارتر برقرار نمائیم. بیایید صادقانه و حرفه ای یکدیگر را نقد کنیم. نقد معماری در ایران باید به پیش برود. این چیزی است که ما آنرا باور کرده ایم. زمانی که پا در این مسیر گذاشتیم می دانستیم هدف ما معماری ایران است. نه یک کلمه بیشتر، نه یک کلمه کمتر.
در باب ضرورت توجه به نقد معماری ما نمی نویسیم، زیرا استادان بسیار گفته اند. تنها همین بس که جریاناتی در جهان در حال شکل گرفتن هستند که نقد را تنها مسیر حقیقی هنرشناسی میدانند و عملا این بازی را شروع کرده اند. ما می کوشیم از این جریان عقب نمانیم. نقد هویت ماست!

پدیدآوردن کوچکترین ادبیات نیازمند پشتوانه ی هنگفت تاریخی است. (هنری جیمز)

این کار را نشریات معماری یک شبه انجام ندادند. ما هنوز هم مشکلاتی در راه نقد معماری داریم.  ساده ترین آنها را به عنوان مثال انتخاب میکنیم. «نقد عملی» نقدی است که در آن منتقد موظف است فقط به آنچه در دست دارد بسنده کند. او از شواهد، قرائن، گذشته ی معمار، اظهارات او و حتی دیگر آثار او چشم پوشی میکند و تنها بر اساس مستندات و مدارکی که او در دست دارد (و احتمالا شخص معمار برای بررسی آثارش به او یا در دست عموم قرار داده است) استفاده میکند. این نوع نقد را مکتب کمبریج با شور و شوق به کار گرفت و به صورت الگوی نقد موثر و کارآمد در دانشگاه های بریتانیا نهادینه نمود. همین مکتب بود که چالش «خواندن دقیق» را مطرح کرد و نقد جدید آمریکا را بنیان نهاد. در ایران معماران دوست ندارند نقد بشوند، اگر هم نقدی میشوند تمایل دارند در چارچوب نقد عملی نقد بشوند. البته تاکنون هیچ معماری این خواسته را به صورت علمی مطرح نکرده و ما از فهوای سخنان آنان این منظور را دریافت کرده ایم. اما این نوع نقد قدیمی است و کافی نیست. معماران و منتقدان ما باید شجاعت مناظره و گفتگو را داشته باشند. چه کسی جز ما سد راه پیشرفت ما شده است؟

هدف هنر از خود بی خود کردن است و هدف علم، اطمینان خاطر بخشیدن است. (جرجز براک)

نقد معماری قدرت زیادی دارد و قدرت مسئولیت می آورد. ما به این مسئولیت حرفه ای (به عنوان رسانه، خبرنگار، ژورنالیست و منتقد) و اخلاقی (به عنوان انسانهایی فرهنگ محور و مقید به ادب) واقف هستیم ولی با قلب هایی شجاعانه به راه خود ادامه میدهیم. متأسفیم اما ما با نقدمعماری، حکومت روشنفکر نماهای معماری ایران را سرنگون کردیم! آثار آنان را نقد کردیم و آنانکه خواستند منتشر کردیم و آنانکه نخواستند تحویل خودشان دادیم. معمارانی که صدای زیادی دارند، مثل طبل توخالی! ما افتخار میکنیم که آثار معماران ایرانی را نقد کردیم و نقاط قوت و ضعف آنان را گوشزد کردیم. از معمارانی که ما را با اندیشه ی باز خود حمایت میکنند سپاسگذار هستیم و به آنانکه شجاعت روبرو شدن با حقیقت وحشتناک آثار خود را نداشتند دلگرمی می دهیم. هنر معماری هنوز هم خانه ی شماست به شرطی که قبول کنید، ما همه بدون اشکال نیستیم و نقد دستگاه عیب یابی ما است!

سخن گفتن از کارهای سخت، آسانترین روش نقد است!
نشریه هنر معماری

دریافت تصویر
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.

Follow Memarnews
FacebooktwitterlinkedinyoutubevimeoinstagramflickrfoursquareFacebooktwitterlinkedinyoutubevimeoinstagramflickrfoursquare

share Memarnews content
FacebooktwitterlinkedinmailFacebooktwitterlinkedinmail


برچسب :

مطالب پیشنهادی :



نظر دهید

لطفا پاسخ صحیح را در کادر وارد نمایید. *

تمام حقوق این سایت برای © 2024 معمار نیوز محفوظ است.هرگونه استفاده از مطالب این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.
flickrtumblrtwittergoogle_pluslinkedininstagramfacebook