معرفی کتاب «مدل انسجام بخشی شبکه فضاهای شهری با رویکرد شهرسازی نوین»

اختصاصی، معمارنیوز – معرفی کتاب «مدل انسجام بخشی شبکه فضاهای شهری با رویکرد شهرسازی نوین»

تألیف:
– دکتر مصطفی بهزادفر؛ استاد دانشگاه علم و صنعت ایران
– دکتر کیومرث حبیبی؛ دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه کردستان
– دکتر پریسا روشنی؛ استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد
– دکتر زهرا سادات سعیده زرآبادی؛ دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

ناشر: انتشارات طحان
تاریخ انتشار: ۱۳۹۸
شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۲۲۰ صفحه
قیمت: ۵۴/۰۰۰ تومان

مقدمه:
در تحولات شهرسازی نوین در پاسخ به ناکارآمدی رویکردهای مدرنیسم، توجه به فضاهای عمومی شهرها به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه ریزی و طراحی شهرها لحاظ گشته است. نظریه پردازان متعددی مطالعات پرثمری در این زمینه انجام داده اند، نتایج بیانگر آن بوده است که فضاهای شهری نقشی کلیدی در ساختار شهری و زندگی ساکنان آن دارند و به عنصری برتر در افزایش انسجام شهری تبدیل شده اند. فضاهای شهری را می توان عنصری مهم در نظر گرفت که توانایی افزایش پیوستگی و نظم شهری، توانایی طبیعی خلق و حفظ مرکزیت محلی قوی، ارتقاءکیفی محیط زیستی برتر و رقابت اقتصادی و افزایش حس شهروندی را در اختیار دارند.

مطالعه بر مفهوم فضای شهری به عنوان یک عنصر ساختاری در شهرها، در حال توسعه و گسترش است. فضاهای عمومی را می توان عنصری مهم در نظر گرفت که توانایی افزایش نظم شهری، خلق و حفظ مرکزیت محلی قوی، ارتقاءکیفی محیط زیستی برتر و افزایش حس شهروندی را در اختیار دارند. از طرفی، انسجام شهری همواره از اساسی ترین کیفیت های ساختاری و از اصول و مفاهیم محوری در شهرها بوده است. شبکه پیوسته فضاهای شهری ساختار منسجم بافت یک شهر را نشان می دهد که در آن نه تنها پیوند و اتصال فرم و عملکرد فضاها مدنظر است، بلکه معنا نیز جایگاه خود را در کل یک سیستم پیچیده شهری پیدا می نماید. از این رو فرایندهای برنامه ریزی، طراحی و ساخت فضاهای شهری را باید به روشی دقیق مورد توجه قرار داد تا بتوانند در یافتن راه حل های مفید برای حل مسائل ساختاری در الگوی شهری مثل فقدان انسجام در شهرها که شامل تجزیه ی مکانی در آن ها می شود کمک کننده و مفید باشند.

از طرفی مشخص نبودن جایگاه فضاهای شهری در سطوح مختلف تصمیم سازی از یک سو، و فقدان پایه های نظری درخور، در راستای برنامه ریزی و طراحی منسجم از سوی دیگر عاملی شده است در نارسایی های کنونی طراحی فضاهای شهری از جمله: فقدان کارایی لازم، نقش صرفا ارتباطی، ناپیوستگی فضایی، انزوا و طراحی منفک فضا، استفاده صرفا نمایشگاهی و… . مسائلی از این قبیل، عاملی بر شکل گیری تفکر شبکه منسجم فضاهای شهری در این پژوهش بوده است. چنین شبکه ای در طراحی و برنامه ریزی شهری به علت ایجاد انسجام و تقویت ساختار شهر، رشد و ترقی حیات اقتصادی-اجتماعی و شکوفایی شهر را در پی خواهد داشت.

لذا توجه به مسائل کیفی فضاهای شهری از جمله چگونگی پاسخ دهی آن ها، کیفیت و کارآمدی، نقش و جایگاه آن ها در سطوح عملکردی شهر، نقش و اهمیت آن ها در خوانا نمودن شهرها و شکوفایی آن ها، توجه به فرم، معنا و عملکرد در مبانی نظری طراحی آن ها، اهمیت دادن به ادراکات، رفتارها و نیازهای شهروندان در فرایند طراحی فضاهای شهری، بررسی ارتباط بین فرهنگ، الگوهای رفتاری و فضاهای شهری و نقش طراحی شهری در بهبود کیفیت این فضاها،  شکل دهی فضاهای پیوسته شهری در سیستم باز شهری با توجه ویژه به مسائل محیطی آن، در سال های اخیر دغدغه اصلی بسیاری از محافل حرفه ای طراحی شهری در دنیا بوده است.

کتاب حاضر نیز در پی تعریف جایگاه فضاهای شهری در فرایند تصمیم سازی از یک سو، و کشف شاخص های تأثیر گذار بر شبکه فضاهای پیوسته شهری از طرف دیگر  و ارائه مدل مفهومی در شکل دهی آن در مقیاس کلانشهری خواهد بود. در این مدل، نیازهای کارکردی، کالبدی، رفتاری، ادراکی فضاهای شهری منسجم در مقیاس های عملکردی واحد همسایگی تا شهر، در انطباق با رویکرد شهرسازی نوین ’New urbanism’ ، تعریف شده و اصول راهنمای طراحی آن پیشنهاد می گردد.

پیشگفتار:
نظام شهرسازی سنتی شهرهای کشور، معرف یکپارچگی فضای شهری در کل و عملکرد در خرد است که ثمره این گونه طراحی شکل گیری فضاهای شهری سرزنده، پویا و مردم وار در سیستم کلان شهری بسیاری از شهرهای قدیمی کشور بوده است. فضاهای شهرهای سنتی را  می توان به عنوان مجموعه هایی به هم پیوسته تلقی نمود که در یک نظام سلسله مراتبی خاص شکل گرفته و به صورت منسجمی با یکدیگر پیوند خورده اند (پور جعفر و اسمائیلیان ۱۳۹۱، ۶۶). در حالی که طراحی با نگرش مدرنیسم ساختار یکپارچه فضاهای شهری با ارزش گذشته را از بین برد، چارچوب فضایی غیر منعطف و نظم فضایی کاملاً سیاسی را حاکم بر شهر ها نمود. الگوهای پست مدرن به کار گرفته شده نیز، تاکنون نتوانسته است یکپارچگی فضایی مورد نیاز و انتظار ساختار فضایی شهرهای کشور را ترمیم نماید و تنها به طراحی در خرد فضا با تکیه بر اصول پست مدرن کشورهای توسعه یافته، اکتفا نموده است. وجه سطحی نگر به طراحی فضاهای شهری منفک بدون در نظر گرفتن جامعیت فضاها به عنوان زیر سیستمی از سیستم کلان شهری مسائلی را در راستای پاسخگو نبودن فضاهای مذکور در ایجاد کلانشهری محلی، خوانا و شکوفا به همراه خود داشته است. مشخص نبودن جایگاه فضاهای شهری در سطوح مختلف تصمیم سازی از یک سو، و فقدان پایه های نظری درخور، در راستای برنامه ریزی و طراحی منسجم و پیوسته از سوی دیگر عاملی شده است در نارسایی های کنونی طراحی فضاهای شهری. در تحولات شهرسازی نوین در پاسخ به ناکارآمدی رویکردهای مدرنیسم، توجه به فضاهای عمومی یکپارچه به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه ریزی و طراحی شهرها لحاظ گشته است. نظریه پردازان متعددی مطالعات پر ثمری در این زمینه انجام داده اند. فضاهای شهری را می توان عنصری مهم در نظر گرفت که توانایی افزایش پیوستگی و نظم شهری، توانایی طبیعی خلق و حفظ مرکزیت محلی قوی، ارتقاء کیفی محیط زیستی برتر و رقابت اقتصادی و افزایش حس شهروندی را در اختیار دارند. لذا در این نوشتار هدف آن است که الگوی مفهومی با پایه نظری قوی جهت انسجام بخشی به فضاهای شهری پیشنهاد گردد. در این راستا ابتدا با استفاده از روش تحلیل محتوا متون شهرسازی که در ارتباط با انسجام شهری نظریه پردازی کرده اند مورد مطالعه تحلیلی قرار گرفته و معیارهای انسجام شهری از آن ها استخراج گشته است، این معیارها در یک منطق شبکه ای با فضاهای شهری ادغام شده و الگوی مورد نظر را ارائه داده است. در گام بعد الگوی مفهومی پیشنهاد شده در منطقه ۶ تهران با استفاده از مدل ANP به آزمون گذارده می شود و پیشنهادات و توصیه های فنی لازم جهت انسجام بخشی فضاهای شهری، در غالب مدل ارائه می گردد.

• فهرسـت مطالـب کتـاب:

فصل اول: کلیات
۱-۱-بیان مسأله
۱-۲- اهمیت و ضرورت موضوع

فصل دوم: معرفی رویکردهای نظری انسجام بخشی فضاهای شهری
بخش اول: معرفی فضاهای شهری در رویکرد شهرسازی نوین
۲-۱-بررسی مفهوم فضاهای شهری
۲-۱-۱-فضا
۲-۱-۲- فضای شهری
۲-۱-۳- فضای عمومی شهری (URBAN PUBLIC SPACE)
۲-۱-۴-فعالیت های فضاهای باز شهری
۲-۱-۵- الزام های فضاهای شهری
۲-۱-۶- فضاهای شهری محصول گرا
۲-۱-۷- انوع فضاهای شهری از دید صاحب نظران در این حوزه
۲-۱-۸- فضاهای شهری در جنبش شهرسازی نوین
۲-۱-۹- شبکه فضاهای شهری
۲-۱-۱۰-انسجام شهری
۲-۱-۱۱-رویکرد جامعه زنده “LIVING COMMUNITY”
۲-۱-۱۲-شهرسازی نوین
۲-۱-۱۳-فضاهای شهری در رویکرد جامعه زنده

بخش دوم: انسجام فضاهای شهری
۲-۲-مقدمه
۲-۲-۱-انسجام فضاهای شهری ایران
۲-۲-۲-انسجام فضاهای شهری از منظر متفکرین غربی
۲-۲-۳-انسجام فضاهای شهری از منظر صاحب نظران قرن ۲۱

فصل سوم: تبیین الگوی مفهومی انسجام فضاهای شهری
بخش اول: کلیات
۳-۱-مقدمه
۳-۱-۱-روش کار

بخش دوم: تحلیل داده های نظری پژوهش در تولید الگوی مفهومی
۳-۲- جمع بندی تحلیلی نظریات اندیشمندان
۳-۲-۱-نظریه پردازان قرن ۲۰
۳-۲-۲-نظریه پردازان قرن۲۱
۳-۲-۳-جمع بندی تحلیلی نظریات اخیر انسجام فضاهای شهری
۳-۲-۴- تدوین چارچوب نظری و ارائه الگوی مفهومی
۳-۲-۵-الگوی مفهومی پیشنهادی

بخش سوم: به کارگیری الگوی مفهومی پیشنهادی در مطالعه موردی
۳-۳-۱- دلایل انتخاب منطقه ۶ تهران
۳-۳-۲- معرفی موردپژوهی
۳-۳-۳-تحلیل مورد پژوهی

فصل چهارم: الگوی مفهومی انسجام فضاهای شهری در تعامل با رویکرد شهرسازی نوین
۴-۱-الگوی مفهومی ۳ سطحی در ارتباط با رویکرد پژوهش
۴-۱-۱- معرفی مکان فضاهای باز در ترنسکت های شهری
۴-۱-۲-الگوی مفهومی در تعامل با رویکرد پژوهش
۴-۱-۳- ارتباط مفهومی شاخصه های انسجام فضایی و رویکرد مطالعه
۴-۱-۴-الگوی مفهومی در ترکیب با ترنسکت های شهری
۴-۱-۵-موقعیت فضاهای شهری در رویکرد شهرسازی نوین

فصل پنجم: نتیجه گیری و جمع بندی

دریافت تصویر جلد
منبع خبر: www.MemarNews.com
مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.
هرگونه استفاده از مطالب اختصاصی این سایت بدون کسب اجازه کتبی پیگرد قانونی دارد.