معرفی کتاب «فرم و بافت در معماری منظر؛ یک مقدمه بصری»

معرفی کتاب «فرم و بافت در معماری منظر؛ یک مقدمه بصری»

تألیف: کاترین دی
ترجمه: دکتر محسن کافی؛ استاد دانشگاه تهران
مهندس پیمان گلچین؛ مدرس دانشگاه سیستان و بلوچستان

ناشر: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران
تاریخ انتشار: ۱۳۹۵
تیراژ: ۱۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۲۴۴
قیمت: ۲۰۰/۰۰۰ ریال

بخشی از پیش گفتار مترجمین:
در جریان خروشان تفکر انسانی بربستری از معناگرایی عرفانی و یا روحانی، ترسیم راهی که از تاریخ آغاز و در بی نهایت ذوب می شود، سخن پردازی از سلوک و نقشه راه، امری خطیر و پر خطر است به ویژه آنگاه که زیر ساخت فلسفی آن امتزاج هنر با دانش تجربی انسان هاست در این میان شالوده ی تمامی علوم و یا استعداد های مرتبط با طراحی که به گونه ای با محیط و منظر در آمیخته اند از پیچیدگی های رازگونه ای برخوردار هستند که عدم تمرکز بر فرآیند رازگشایی آنها خطر تحریف تاریخ، عملکرد و یا هویت را به دنبال خواهد داشت.

یکی از راهکارهای علمی تمرکز بر ساختارها و عملکردها، یک سامانه ی تفکری است، لذا برای درک صحیحی از تفکر حاکم بر منظر و جنبه های مختلف استنتاجی و بهره برداری از آن نیاز به شناخت صحیح اجزای آن دارد. بنابراین شناخت منبع علمی که زیرساخت‌های صحیح نگرشی را در دانشجویان، محققین و علاقه‌مندان تقویت می نماید از مسئولیت‌های خدشه پذیر تمامی اساتید مرتبط با طراحی زیست بوم های انسانی می باشد.

این کتاب با ارائه موضوعاتی از مقدمه ی علم و هنر معماری منظر تا مباحث پیشرفته ی تجزیه ی عناصر ساختاری منظر، به طور جامع به دنبال ایجاد توانمندی در طراحی سه بعدی احساس گرایانه و تعریف فرم فیزیکی منظر در کنار بهره گیری از اصول طراحی و معماری بر بستری از طبیعت دوستی است تا به تحلیل و به‌کارگیری فرم ها به خلق بافت‌ها و یا فابریک ها بپردازد، لذا در فصول اول با نگاهی کلی نگر، منظر را بافتی منسجم بیان می‌کند و در فصول بعدی با تجزیه ی آن به فرم های ساختاری، نگرشی واقع گرایانه در ذهن خواننده به وجود می آورد.

بخشی از مقدمه:

درباره این کتاب:
علم معماری منظر در برگیرنده سازماندهی فضایی مکان ها و فضاهای بیرونی (فضاهای واقع شده در بیرون از بنا) در راستای برآورده ساختن خواسته ها و نیازهای انسان به گونه ای است که باعث توسعه، ارتقاء و حفظ محیط های طبیعی گردد. مناظر به خاطر استفاده از آنها از سوی افراد مختلف و با سلیقه های مختلف باید دارای عملکردهای متنوعی باشند. از این رو هدف طراح باید ایجاد و خلق مکانهایی باشد که با نیازهای اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی، زیبایی شناسی و کاربردی سازگار باشد.

هدف این کتاب آن است که به صورتی مختصر و مفید به شرح اصول معماری منظر بپردازد و هم به عنوان منبعی جذاب و دائمی در دسترس طراحان محیطی با تجربه قرار گیرد.

رویکردی ریخت شناسانه به طراحی:
همانگونه که مناظر به عنوان سیستم های زنده، پویا و “زیست-فرهنگی” شناخته شده اند، در بعضی مواقع نیز می توانند به عنوان ساختارهای فضایی پیچیده تصور گردند. هدف این کتاب ترویج و ارتقاء طراحی سه بعدی احساس گرایانه از طریق کشف و تعریف فرم فیزیکی منظر به عنوان “مواد و مصالح” در طراحی است. “فابریک” یا “بافت” به ساختار فضایی یکپارچه کل منظر (علاوه بر اینکه به بستری که طراحی روی آن صورت می گیرد) اشاره می کند، در حالیکه “فرم” به اجزاء و یا قسمت هایی که بافت را تشکیل می‌دهند، اشاره دارد. فرم و بافت به کمک هم نوعی شکل منظر را به وجود می‌آورند که برای رسیدن به تفکراتی که از دل آن طراحی فضایی-بصری نشأت می گیرد، کاربردی و سودمند است.

در این کتاب ریخت شناسی در ۷ بخش سازماندهی شده است. نخستین بخش با عنوان بافت منظر، منظر را به عنوان کلی یکپارچه در نظر می گیرد و کیفیت ها و ویژگی هایی را که در طراحی مطلوب و مناسب لحاظ می گردند، تعریف می‌کند. پنج بخش بعدی به ترتیب فضاها، مسیرها، لبه ها، نقاط عطف (کانون ها) و آستانه ها را توضیح می‌دهند. این پنج بخش از طریق بازشناسی فرم های شناخته شده ای در منظر که توسط مردم از طریق روشهای گوناگون و برای رسیدن به اهداف خاص آزموده شده اند، مورد ادراک و استفاده قرار گرفته اند، گرد آمده اند و از اینرو باید توسط طراحان در هنگام طراحی مورد توجه خاصی قرار گیرند. بخش پایانی کتاب با عنوان جزئیات به اجزای منظر که از طریق لمس و حس شدن از فاصله نزدیک قابل ادراک هستند، اشاره دارد. گرچه این کتاب به این بخش‌ها تقسیم شده است ولی هدف اصلی این کتاب بررسی ارتباط کل و یکپارچگی اجزاء این بخش ها با یکدیگر است.

• فهرست مطالب کتاب:

۱. بافت منظر
بسترهای مختلف برای طراحی منظر:
منظر کلی
فرآیندها و سیستم های منظر
انسان و منظر
مناظر محلی
شهرها و شهرک ها
محله های شهر
فضای سبز شهری و شبکه های ارتباطی

مدلهای طراحی و کیفیات مکان:
پاسخ دهندگی
اصالت
بازیافت در مقایسه با پاکسازی
توانمندی و شمولیت
رمز آلودی، خوانایی، پیچیدگی و انسجام
وحدت از طریق تنوع
نظریه چشم انداز و سرپناه
تمامیت و یکپارچگی

طراحی یکپارچه مکان‌ها:
طراحی یکپارچه- یک نمونه موردی
یکپارچه سازی و ترکیب فضاها و مسیر ها
یکپارچه سازی و ترکیب فضاها، مسیرها، لبه ها، آستانه ها و نقاط عطف
یکپارچه سازی و ترکیب توپوگرافی، پوشش گیاهی، سازه ها و آب

۲. فضاها
تعاریف
صفحات زمین، دیوار و آسمان
صفحات سازنده ی طرح و عناصر منظر
نحوه ی استفاده و تجربه ی مردم از فضاها
فرم فضاها
محصورسازی فضا
فضاها و لبه ها
مقیاس فضاها
تناسب فضاها
ارتباطات فضا

فضاهای توپوگرافیکی:
طراحی توپوگرافیکی
مسطح بودن شکل زمین و میزان مداخله
خاکبرداری و خاکریزی
گودال های کاسه ای و حفره ها
تپه ها و کوه ها
سطوح برجسته ی یخ شده
تراس ها
فضاهای زیرزمینی

فضاهای گیاهی:
عملکردهای اکولوژیکی و زیست محیطی گیاه
کلیدها
فضای جنگلی و جنگل دست کاشت
پارک لند
حصارهای پرچینی
فرش های گیاهی
سقف های تشکیل شده از برگ ف

فضاهای مصنوع (دست ساخت) :
میادین عمومی
حیاط خلوت ها
دیوار ها و باغ های دیوار دار
سازه های محصور کننده نفوذپذیر
تاج پوشه
کف ها

فضا های آبی:
دریاچه ها
استخر ها و برکه ها
آبشارها و آب جاری
خندق ها- آب به عنوان عنصر محصور کننده

۳. مسیرها
تعاریف
نحوه تجربه و استفاده ی انسان از مسیر ها
کریدورهای اکولوژیکی
شبکه ی ارتباطی مسیرها و سلسله مراتب آن
شبکه ها، گره ها و نقاط عطف
مسیرها، فضاها و لبه‌ها
مسیرها به عنوان فضاها
فرم مسیرها
میزان محصور بودن مسیر ها

مسیرهای توپوگرافیکی:
میزان مداخله
مسیرهای حاشیه‌ ای
مسیرهای برشی
مسیرهای خط الرأسی یا مرزی
مسیر های مارپیچ و زیگزاگ
مسیرهای پله کانی، راه پله ها و رمپ ها

مسیر های گیاهی:
اونیوها
مسیرهای جنگلی
تونل های سبز
مسیرهای حرکتی پرچین دار
کف های چمنی و گیاهی و مسیرهای علفزار

مسیرهای مصنوع:
خیابان‌ها
بک ها
رویه‌ها و کف مسیر
مسیرهای پیاده‌روی برجسته
مسیرهای پیاده روی سر پوشیده

مسیرهای آبی:
طراحی مسیرها در مجاورت آب
رودخانه ها و کانال ها در محیط‌های شهری
محوطه‌ های آبی خطی شکل طراحی شده

۴. لبه‌ها
تعاریف
تجربه و استفاده ی مردم از لبه ها
اکوتون ها
معانی لبه
افق ها
لبه ها و فضاها، مسیرها، آستانه ها و نقاط عطف
فرم لبه ها

لبه های توپوگرافیکی:
لبه های انگشتی
لبه های چینه ای
پشته ها
خط الرأس ها
جوی ها
پله ها به عنوان لبه ها
صخره ها و پرتگاه ها

لبه های گیاهی:
لبه های نرم و ترکیب کننده
لبه ی جنگل
اونیو ها به عنوان مکانی برای زیستن
پرچین ها و لبه های متشکل از درختچه ها
لبه های متشکل از گیاهان علفی

لبه های مصنوعی:
فصل مشترک ساختمان با منظر
ایوان های ستون دار و ستون ها
دیوار ها- پشت بند دار و دندانه ای شکل
سازه های نفوذ پذیر

لبه ی آب:
ساحل ها
سکوها، پیاده روهای چوبی و اسکله ها
پرومئیدها
تالاب ها و مکان های حاشیه ی آب

۵. نقاط عطف (کانون ها)
تعاریف
نحوه ی استفاده، ادراک و تجربه ی مردم از نقاط عطف
نقاط عطف و فضاها
فضاهای تأکیدی
نقاط عطف و لبه‌ها
تندیس های عمومی
بناها به عنوان نقاط عطف
لندمارک ها به منظور جهت یابی
مقیاس نقاط عطف
نقاط عطف پنهان
تضاد
عمودی بودن فرم
مرکزیت و منزوی بودن فرم
منحصر به فرد بودن فرم

نقاط عطف توپوگرافیکی:
تپه ها، صخره های بلند و کوه ها
گودال های کاسه ای و حفره ها
نقاط و اسپورها

نقاط عطف گیاهی:
درختان به صورت انفرادی
درختان به صورت گروهی
فرم های توپیاری شده

نقاط عطف مصنوع:
بناها
بناهای فانتزی، سازه های نمایشی و بناهای بازمانده و متروکه
صخره ها و سنگ های ایستاده
تندیس ها

نقاط عطف آبی:
فواره ها
آبشارها
چشمه‌ها، حوض ها و چاه ها

۶. آستانه ها
تعاریف
نحوه استفاده، تجربه و ادراک مردم از آستانه ها
فضاهای ورودی-فضاهای انتظار بیرونی
دروازه‌ها
ورودی ساختمان
مکان های ورود، توقف و استراحت
فضای بینابینی
مکان های غیر رسمی
فضای کوچک متصل کننده ی فضاهای بزرگتر در امتداد یک لبه
پنجره ها و چارچوب ها
مکان هایی میان زمین و آسمان

آستانه های توپوگرافیکی:
دروازه‌های توپوگرافیکی
راه پله ها و پاگردها
حفره‌ها

آستانه های گیاهی:
آستانه های اتاقی شکل سبز
دروازه های سبز
پنجره ها و چارچوب ها
تاج درختان

آستانه های دست ساخت:
دروازه های دست ساخت
اتاق ها یا فضاهای بیرونی دست ساخت
سنگفرش
تراس ها

آستانه های آبی:
خورها و بندرگاه ها
عرشه ها و سکوها
آب در مکان های ورودی و استراحت

۷. جزئیات
تعاریف
استفاده و تجربه ی مردم از جزئیات منظر
طرح های جزئیات دار و حواس پنجگانه
بافت، الگو، رنگ و نور در سطح
الگو
بافت
رنگ
نور
مبلمان
نشیمنگاه

جزئیات خاک و سنگ:
ادراک خاک و سنگ از طریق بینایی
ادراک خاک و سنگ از طریق لمس کردن
ادراک خاک و سنگ از طریق شنوایی
ادراک خاک و سنگ از طریق بویایی

جزئیات پوشش گیاهی:
پوشش گیاهی- نشان دهنده ی تغییر و گذر زمان
ادراک پوشش گیاهی از طریق بینایی
ادراک پوشش گیاهی از طریق لمس کردن
ادراک پوشش گیاهی از طریق شنوایی
ادراک پوشش گیاهی از طریق بویایی
ادراک پوشش گیاهی از طریق چشایی

جزئیات عناصر مصنوع:
ادراک جزئیات عناصر مصنوع از طریق بینایی
ادراک جزئیات عناصر مصنوع از طریق لمس کردن
ادراک جزئیات عناصر مصنوع از طریق شنوایی
ادراک جزئیات عناصر مصنوع از طریق بویایی

جزئیات آب:
ادراک جزئیات آب از طریق بینایی
ادراک جزئیات آب از طریق شنوایی
ادراک جزئیات آب از طریق لمس کردن
ادراک جزئیات آب از طریق چشایی و بویایی

دریافت تصویر جلد
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.