جوابیه برندگان رتبه دوم مسابقه طراحی نمای برج پزشکان تبریز

پیرو انتشار خبری با عنوان” شباهت برخی آثار مسابقه طراحی نمای برج پزشکان تبریز با سایت Arch Daily!” ، رتبه دوم مسابقه مذکور، جوابیه ای به معمارنیوز ارسال کرده اند که عیناً  در ادامه برابر ماده ۲۳ قانون مطبوعات  جوابیه ایشان منتشر می شود.

سایت محترم معمار نیوز؛
با سلام، نظر به این که در مطلب مورخ ۸/۹/۹۳ مندرج در آن سایت، مطالبی پیرامون اثر اینجانبان مطرح گردیده بود، خواهشمند است توضیحات ذیل را وفق ماده ۲۳ قانون مطبوعات، عینا و در همان محل و در اسرع وقت جهت آگاهی خوانندگان گرامی، درج فرمایید.
به نظر می رسد اعتراض به داوری ها پس از اعلام نتایج، به انواع روش ها – از زیر سوال بردن صلاحیت داوران و متهم کردن شان به سوگیری گرفته تا متهم کردن طراحان برنده به کپی¬کاری و سرقت معنوی- از سوی دیگر رقیبان –یا نزدیکان شان- ، به رسمی متداول در مسابقات معماری ایرانی تبدیل شده است. و این بار نیز قرعه به نام ما افتاد تا شیرینی این برد را با تلخی این گونه تهمت ها با هم بچشیم. به باور ما بهترین واکنش به این گونه حواشی غیر حرفه¬ای – آن هم توسط شخصی بی نام و نشان مشخص- عبور کردن و نادیده گرفتن است؛ چرا که بی پایه بودن این اتهام، چنان واضح است که یا حکایت از بی مایه بودن نویسنده از دانش و فن معماری دارد یا حکایت از غرض ورزی آشکار، که پاسخ به اولی، متنی متشکل از بدیهیات ملال آور معماری خواهد بود که برای خوانندگان فرهیخته و مخاطبان شما، تکرار مکررات است و پاسخ به دومی، هر قدر هم مستدل و دقیق باشد، راهی به جایی نخواهد برد چرا که بیدار کردن آن کس که خود را به خواب زده، اگر نه محال، بسیار مشکل است.
و نیز بر این باوریم، که داوران این مسابقه، به قدر کافی آگاه، پرتجربه و توانا هستند در دفاع از انتخاب های خود. علی الخصوص که بهتان زننده، با پنهان کردن هویت خود، راه را بر پیگیری قانونی و بحث فنی توسط ما، بسته نگاه داشته و بیش از ما، اعتبار گروه داوری را نشانه رفته است. مع الوصف، با حسن نیت، آن افاده ها را حمل به کم دانشی گوینده کرده، توضیحاتی ارائه می کنیم. و پیشاپیش از تکراری بودن این مبانی اولیه برای شما معماران فرهیخته، پوزش می طلبیم.
در ادبیات چنین مشهور است که «همه ی داستان ها، قبل تر گفته شده است». گروهی ۸ ، گروهی ۱۰ و گروهی ۱۶ پی رنگ اصلی (پلات) باز شناخته اند در آثار داستانی جهان. پس هر داستانی که روایت شود، یکی از این ها و یا ترکیبی از این هاست. پلات های مادر عبارتند از: سیندرلا، فائوست، آشیل، کرک: دام و شکار، رومئو و جولیت، اورفیوس: موهبت از دست رفته، قهرمان تسخیرناپذیر. هنر نویسنده داستان، در به کارگیری و ترکیب این ایده های مادر و البته بازنمایی هویت خود در تار و پود متن و یافتن زبان مخصوص به خود در فرآیند روایت داستان خواهد بود.
ولی این آیا بهانه ای خواهد بود برای متهم کردن همه¬ی نویسندگان به کپی کاری؟
در این میان، دو نکته شایان ذکر است.
اول: در معماری امروز، “اصالت ایده”، به مانند اصالت پیرنگ های مادر در ادبیات داستانی، جایی بیش از مباحث نظری ندارد. به دیگر سخن، همه ی ایده های اصلی، پیشتر به کار رفته اند. سخن گفتن در این باب و طلب ایده ی اصیل کردن، جز از کم دانشی – یا غرض ورزی-  نمی¬تواند برخیزد. اگر چون این باشد، هیچ دیوار و پنجره و متریالی نخواهیم یافت، مگر پیشتر کسی استفاده کرده باشد و هیچ معمار بزرگ یا برجسته ای نخواهید یافت، مگر این که بتوانیم انگ تقلید و کپی کاری را به او بچسبانیم و این، البته منطقی نیست.
چنین است که آشنایان به معماری، به خوبی می دانند که پافشاری بر اصالت “ایده” کاری است عبث؛ بلکه (به مانند ادبیات – و احتمالا سایر حوزه های هنر) این، پرداخت و توسعه و ترکیب ایده های قدیم در کارهای جدید است که  به “طرح”  اصالت و تازگی می دهد. و اهل فن را غالبا آن قدر حزم و حلم هست که هر مشابهتی را تقلید ندانند، و هر اشتراک در ایده را، کپی کاری نخوانند. و البته این مشابهت ها را مرزی است که هر چند دقیق – به معنی ریاضی اش- نیست؛ اما وجود دارد که به آن، در نکته ی دوم خواهیم پرداخت.
دوم آن که چنانکه می دانیم، مباحث حقوقی طولانی و دعاوی زیادی در سطح دنیا در این فقره در گرفته است. مراجعه به برخی کیس ها و موارد مشهور که در نهایت در قوانین مربوط به حق معنوی آثار معماری منعکس شده است، تکیه ی کلیدی بر «مشابهت ذاتی / Substantial similarity» دو اثر است. روش ها و تست های متعدد و معیارهای چندگانه ای برای تشخیص این مشابهت ذاتی وجود دارد. از جمله همانندی عینی، تکرار یک مولفه ی یکتا و متمایز در هر دو، تکرار یک اشتباه در هردو، تلاش ناشیانه و واضح برای از بین بردن مشابهت و … و ملاک ارزیابی نیز در بسیاری دادگاه ها، توسط اشخاص عادی (“ordinary observer”) و بر اساس حس و شمای کلی کار(“overall look and feel”) خواهد بود. مختصرآنکه نه هر اشتراک ایده، تشابه است و نه هر تشابه، تقلید و نه هر تقلید، کپی برداری و نه حتی هر کپی برداری، شامل مشابهت ذاتی شدید (Striking) (منجر به نقض کپی رایت) تلقی می شود. بحث های حقوقی و هنری بسیاری در این فقرات وجود دارد که بررسی اجمالی آن ها نیز فرصتی مفصل می طلبد؛ تنها بسنده می کنیم به این بدیهی که صرف وجود برخی عناصر مشابه در دو کار، به معنی تقلید و کپی برداری نیست. خصوص آن که، گاهی آن ایده ی مشابه -که به تقلید از آن متهم می شوید- خود در کار مزبور اصالت ندارد و در سایر کارهای دیگر وجود داشته و وام گرفته شده باشد!
نگاهی به طرح ما و طرح ادعایی ایشان، نیاز به توضیح بیشتر را نزد بیننده ی منصف و فرهیخته، رفع می کند.

فائزه عارف نظری – روح اله رسولی
http://en.wikipedia.org/wiki/Copyright_in_architecture_in_the_United_States
http://en.wikipedia.org/wiki/Substantial_similarity
http://zorwan.persianblog.ir/post/420