انتشار کتاب “مبانی طراحی فضا‌های امن در کلان‌شهرها از منظر پدافند غیر عامل”

نویسنده: جلال نخعی

ناشر: عمارت پارس – جهان جام جم
تاریخ نشر: ۹۴ ؛ تهران
نوبت چاپ: اول
تیراژ: ۵۰۰
تعداد صفحه: ۲۸۴

چاپ کتاب «مبانی طراحی فضا‌های امن عمومی در کلان‌شهرها از منظر پدافند غیر عامل» نوشته دکتر جلال نخعی، در چهار فصل با همکاری مشترک عمارت پارس و انتشارات جهان جام‌جم منتشر شده است.

نخستین فصل کتاب با عنوان «فضای امن و انواع آن» به موضوعاتی مانند فضای امن،‌ ضرورت ایجاد فضای امن، تقسیم‌بندی پناهگاه‌ها به لحاظ عمق استقرار و کاربری مرکز درمانی پرداخته است. در تعریف فضای امن در نخستین فصل کتاب آمده است: «فضای امن تمام یا بخشی از فضا‌های یک ساختمان با عملکرد‌های مختلف در زمان صلح است که با پیش‌بینی ضریبی از ایمنی حفاظت جان انسان‌ها را در مقابل تهدید بمباران هوائی تأمین می‌کند. معمار با توجه به کاربری بنا و نیاز‌های آن،‌ فضا‌هایی را طراحی کند که علاوه بر عملکرد دفاعی در زمان جنگ،‌ در زمان صلح نیز کاربرد داشته باشد.»

در بخش دیگری از این فصل وظایف معمار در پنج مورد شامل حفظ ایستایی کلی ساختمان و ایجاد محیط کالبدی مقاوم و ایمن،‌ جلوگیری از انتقال موج و آسیب‌های ناشی از آن،‌ ممانعت از تبدیل عناصر معمول به ادوات آسیب‌رسان، کاهش خطرات اثرات ثانویه انفجار و ارتقای برنامه‌های پاسخگویی اضطراری به مجروحان و آسیب‌دیدگان تعریف شده است.

«پیشینه استفاده از فضای امن»‌ عنوان دومین فصل کتاب است. از جمله موضوعات مهم در این فصل می‌توان به فضای امن عمومی در محیط‌های سنتی، سرداب منازل،‌ تجارب کشور آلمان در به‌کارگیری ورودی متفاوت،‌ راهبرد استفاده از پناهگاه‌های خصوصی در کشور سوئیس و فضای امن در تهران تا دوره قاجار اشاره کرد.

بخشی از دومین فصل کتاب به معرفی شهر‌های زیرزمینی در ایران اشاره دارد. نویسنده در معرفی شهر زیرزمینی «نوش‌آباد» نوشته است‌: «شهر‌ زیرزمینی نوش‌آباد یکی از منحصر‌به‌فرد‌ترین شهر‌های زیر‌زمینی جهان است که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام بر‌می‌گردد. این شهر به‌‌منظور حفاظت ساکنان شهر در جنگ‌ها و غارت‌های محلی به‌ویژه به هنگام حمله مغول استفاده می‌شد. این شهر در سه طبقه در زیر‌ زمین با عمق بین چهار تا هجده متر ساخته شده و در ابعاد هزاران متر مربع در زیر بافت کنونی شهر نوش‌آباد گسترده شده است.»

سومین فصل کتاب با عنوان «مکان‌‌یابی» شامل مباحثی مانند دستاورد‌های مکان‌یابی،‌ اصول و معیار‌های مکان‌یابی کاربری شهری،‌ بررسی الگو‌های پیشنهادی برای مکان‌یابی و مراحل مکان‌یابی است.

مخاطب در این فصل با دستاورد‌های کلی یک طرح مکان‌یابی مناسب آشنا می‌شود که شامل کاهش آسیب‌پذیری و سطح ریسک برای تهدیدات طبیعی و انسانی،‌ به وجود آوردن وضعیت دفاعی مناسب، ایجاد بازدارندگی در دشمن به علت افزایش هزینه و زمان،‌ کاهش استفاده از دفاع عامل و تسهیلات و امکانات نظامی برای دفاع و افزایش سطح حفاظت است.

«شاخص‌های معماری فضا‌های امن» موضوع چهارمین فصل کتاب است که در آن به مباحثی در ارتباط با فضای امن درون ساختمانی،‌ نقش هسته بتنی در تأمین فضای امن،‌ راه خروج،‌ نقش نور و فضای رفع آلودگی و کمک اولیه پرداخته شده است.

نویسنده در این فصل درباره نقش نور در طراحی ساختمان‌های امن آورده است: «نور،‌ نخستین شرط برای هر نوع  ادراک،‌ بینایی است که در تاریکی مطلق، ما نه فضا را و نه فرم و رنگ را می‌توانیم ببینیم؛ اما نور تنها یک ضرورت فیزیکی نیست،‌ بلکه ارزش روان‌شناختی آن یکی از مهم‌ترین عوامل زندگی انسانی در همه زمینه‌هاست.»

در بخش دیگری از این مبحث می‌خوانیم: «اکنون طراحی روشنایی در ساختمان‌ها علاوه بر روش تجربی،‌ مبتنی بر قوانین علمی است. روشنایی رضایت‌بخش به آرامش انسان کمک کرده و بازدهی کاری را نیز بالا می‌برد، همچنین به واسطه کاهش تصادفات ناشی از نور غیر‌‌کافی به ایمنی محیط هم کمک می‌کند. روشنایی رضایت‌بخش به این معناست که نه تنها باید نور کافی در محیط فراهم کرد بلکه کیفیت نور نیز باید به‌گونه‌ای باشد که حداقل فشار را به چشم وارد نکند.»

نخستین چاپ کتاب «مبانی طراحی فضا‌های امن عمومی در کلان‌شهرها از منظر پدافند غیر عامل» با شمارگان یک‌هزار و ۵۰۰ نسخه در ۲۸۶ صفحه، به بهای ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان از سوی عمارت پارس با همکاری انتشارات جهان جام‌جم به بازار کتاب عرضه شده است.
تصویر روی جلد

منبع خبر: www.MemarNews.co