دفاعیه دکتری؛ “ارزیابی تعمیم پذیری تغییر تدریجی درهدایت وکنترل مکان سازانه فرم”

دانشجو الناز امیر هدائی؛ از پایان نامه خود تحت عنوان «ارزیابی تعمیم پذیری تغییر تدریجی در هدایت و کنترل مکان سازانه فرم» مورخ ۲۷ آبان ماه ۹۶ در سالن جلسات گروه شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران دفاع خواهد نمود.

چکیده ای از پایان نامه:
همواره بحران کیفیت محیط کالبدی، به عنوان دغدغۀ کلان، طراحان و برنامه­ ریزان شهری را به پژوهش و تفحص پیرامون یافتن راه حلی جهت مواجهه با آن واداشته است. بالطبع این موضوع کلان، از زوایای مختلف و با رویکردهای متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، رویه ­های موجود هدایت و کنترل شهرها، عامل مؤثر در انحطاط کیفیت محیط شناخته شده­اند. رویه­ هایی که نه تنها فرم شهری را در مقیاس­ های مختلف با یکدیگر مرتبط نمی ­سازند، بلکه با پیشنهاد توسعه­ های گسترده در یک سو و در عین حال داشتن داعیۀ حفاظت محیط طبیعی و اصول پایداری در سوی دیگر، دو گروه شهرگرایان و مدافعان محیط زیست را در مقابل یکدیگر قرار می­ دهند.

در جستجوی یافتن رویۀ اصلاحی و یا جایگزین، تئوری و رهیافت تغییر تدریجی در نظام طراحی و برنامه­ ریزی شهری اروپا و امریکا، با ادعای مرتبط ساختن فرم در مقیاس­ های مختلف به طور گسترده ­ای به عنوان تئوری و ابزار هدایت و کنترل فرم شهرها در حال استفاده می­ باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر ارزیابی تعمیم­ پذیری تئوری تغییر تدریجی در هدایت و کنترل مکان­ سازانۀ فرم در شرایط جهانی و نظام طراحی و برنامه ­ریزی شهری ایران به عنوان نمونۀ مطالعاتی می­باشد تا درصورت این انطباق، به عنوان مبنای هدایت و کنترل شهرها پیشنهاد گردد.

در پژوهش حاضر با معرفی اکولوژی به عنوان دیسیپلین پایۀ شکل­ گیری مفاهیم بنیادین تغییر تدریجی، از انطباق و بازتعریف مفاهیم اکولوژی در محیط مصنوع و در نتیجه استخراج نقاط لنگرگاهی و تبیین آنها براساس الزامات عرصه­ های شهری، شاخص­ های فرم مبتنی بر تغییر تدریجی، استخراج گردید. بنابراین براساس فرآیند سه سطحی، بعد، مؤلفه و شاخص، «همجواری»، «تسلسل مکانی»، «سازوای گونه­ عناصر با محیط برحسب جمعیت عناصر و برحسب تعداد گونه»، «تنوع گونه­ عناصر»، «تنوع گونه ­پهنه»، «گذار»، «کلیماکس» و «دگردیسی عناصر» به عنوان شاخص ­های انطباق فرم با تئوری تغییر تدریجی کشف و تبیین شدند.

همچنین با انتخاب پراگماتیسم به عنوان پارادایم پژوهش و تعریف حوزۀ موضوع پژوهش ذیل تعمیم استنباطی با رویکرد انتقال­ پذیری، کشف مسأله ­ای که تعمیم­ پذیری براساس آن سنجیده می­شود، ضروری می­نماید. در رسالۀ حاضر با استفاده از روش فرامطالعه و کدگذاری ادبیات موجود در حوزۀ فرم شهری، پراکنده­ رویی به عنوان مسألۀ تعمیم­ پذیری انتخاب گردید. در نهایت پس از تعریف مکان­ محور پراکنده­ رویی شهری و استخراج شاخص­ های آن در شهرهای ایران، چگونگی تأثیر شاخص­ های فرم منطبق بر تغییر تدریجی بر شاخص­ های پراکنده­ رویی در دستور کار قرار گرفت.

بنابراین، ادبیات پژوهش در حقیقت علاوه بر مشخص­ ساختن مرزهای تئوری تغییر تدریجی و شاخص ­های انطباق فرم شهری با تئوری، احکامی را مبنی بر نحوۀ ارزیابی تعمیم ­پذیری صادر می­نماید. براین اساس، با استفاده از رویکرد ترکیبی کمی و کیفی در روش­شناسی پژوهش، تأثیر شاخص­ های انطباق فرم با تغییر تدریجی بر شاخص­ های پراکنده­ رویی در نمونۀ مطالعاتی در مقیاس محله مورد ارزیابی قرار گرفت.

به­ این ترتیب که پس از گونه ­شناسی پهنه­ های واقع در نمونۀ مطالعاتی که در مقیاس بلوک تعریف شدند و همچنین گونه ­­شناسی ساختمان و خیابان به عنوان دو عنصر منتخب براساس کاراکتر شهری، داده­ های گردآوری شده در دوسطح اثباتی و هنجاری مورد تحلیل قرار گرفتند. در سطح اثباتی مبتنی بر گونه­ شناسی انجام شده، شاخص­ های ارزیابی فرم براساس وضع موجود محاسبه و تحلیل شدند و در گام بعد، با تغییر شاخص ­ها به منزلۀ انطباق فرم با تغییر تدریجی کاراکتر شهری، چگونگی الزامات دگرگونی فرم، از منظر شاخص­ های پراکنده­ رویی بررسی شد.

براین اساس، یافته ­های پژوهش نشان می­ دهد، هدایت و کنترل فرم شهر مبتنی بر تئوری تغییر تدریجی در مقیاس میانی بدون در نظر گرفتن الزامات، تغییرات معناداری را در شاخص­ های پراکنده ­رویی – تراکم جمعیتی و سرانه­ کاربری­ های فعال – باعث نمی­ گردد و حتی در مواردی باعث کاهش آنها می­شود. این الزامات، شامل پیاده­ سازی اصول تغییر تدریجی کاراکتر شهری از مقیاس­ کلان تا خرد، در نظر گرفتن سازواری کلیۀ گونه­ عناصر با محیط و با یکدیگر می­ گردد.

اساتید راهنما:
دکتر مصطفی بهزادفر
دکتر مهران علی الحسابی

* حضور برای عموم آزاد و رایگان می باشد.

زمان: شنبه ۲۷ آبان ماه ۱۳۹۶، ساعت ۱۱:۳۰
مکان: سالن جلسات گروه شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران
منبع: دانشگاه علم و صنعت ایران
دریافت پوستر
منبع خبر: www.MemarNews.com

مطالب معمارنیوز را در کانال تلگرام معمارنیوز دنبال نمایید.